O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politexnika instituti «Menejment»

Moliyaviy faoliyat bilan bog‘liq boshqa xarajatlarga bank kreditlari yoki lizing to‘lovlarining foizlari, bank va auditorlik xizmatlari uchun to‘lovlar kiritiladi.


Moliyaviy bo‘limning daromad qismini hisoblash.
Moliyaviy bo‘limning daromad qismida mahsulot ishlab chiqarish va sotishdan hamda boshqa manbalardan tushadigan daromadlar hisoblanadi. Buning uchun biznes rejaning marketing, ishlab chiqarish qismlarining ma’lumotlari va mahsulot tannarxi, sof foyda ko‘rsatkichlaridan kelib chiqib, kunlik, oylik, yillik va ko‘p yillik daromad miqdori hisoblab chiqiladi.
Boshqa manbalardan tushadigan daromadlarga asosan bino va boshqa asosiy vositalarni ijarasidan keladigan daromadlar; transport xizmatlari ko‘rsatishdan keladigan daromadlar; konsalting va boshqa xizmatlardan keladigan daromadlarni kiritish mumkin.
Mazkur bo‘limda daromadlar bilan bir qatorda sof foyda miqdori ham aniqlanadi. Sof foyda miqdori rejalashtirilayotgan loyihaning jozibadorligi va rentabelligini belgilab beradi.
Biznes loyihasini moliyalashtirish.
Biznes loyihalarini moliyalashtirish quyidagi usullarda amalga oshirish mumkin:

• 
  O‘z mablag‘larini (investorlar mablag‘larini) jalb qilinishi – eng qulay, oson va xatarsiz usul bo‘lib, moliyalashtirishdagi barcha majburiyat va risklar tadbirkorning (moliya manbai egasining) zimmasiga yuklanadi. Qo‘shimcha xujjatlar, garov, kafillik kabi talablarga xojat qolmaydi. SHu bilan birga moliyalashtirish muddatlari qisqa bo‘ladi.
  
• 
  Bank kreditlarini jalb qilinishi – bugungi kunda eng ko‘p moliyalashtirish usuli hisoblanadi. Bank kreditlarini jalb qilinishining afzallik tomonlari o‘zlik kapitalini aylanma mablag‘larga sarflash yoki boshqa loyihalar uchun tejash imkonini beradi. Bank kreditlarini safarbar qilinishida kredit beruvchi banklarning talablarini to‘liq bajarilishi shart bo‘ladi. SHu bilan bir qatorda kredit olishga taqdim qilingan summaga teng bank resurslari bo‘lishi ham muxim rol o‘ynaydi. Kredit olish uchun xujjatlar to‘plami tayyorlash, ularni taqdim qilish va bankning kredit komissiyalarida ko‘rib chiqish uchun ma’lum vaqt talab qilinadi. Bank kreditlari faqat maqsadli yo‘naltiriladi, ya’ni jixozlar uchun olingan kreditlar faqat jixozlar olishga yo‘naltiriladi.
  
• 
  Lizing kompaniyalari mablag‘larini jalb qilish orqali loyihani moliyalashtirishda loyiha uchun kafillik yoki garov uchun mulk qo‘yilishi talab qilinadi. Ayrim hollarda kafillik yoki garov o‘rnini olib kelinayotgan jixozning o‘zi qoplashi mumkin. Lizing kompaniyalari orqali loyiha moliyalashtirilganda lizingga olinayotgan mulk puli to‘liq to‘langanga qadar lizing kompaniyasi mulki hisoblanadi. Qaysi miqdorda puli to‘lanishi bilan mulk (bino, inshoot, jixozlar va boshqalar) lizing oluvchi kompaniya tasarrufiga o‘tib boradi.
  

Bank kreditlarini yoki lizing kompaniyalari mablag‘larini biznes loyihalarga jalb qilinishida kredit yoki lizing shartnomalari tuziladi. SHartnomalarga mlova qilingan holda qarzni uzish muddatlari jadvali, kredit yoki lizingni imtiyozli davrlari, qarzlarni foizlari va boshqa shartlar kelishib olinadi.