O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi farg‘ona politexnika instituti «Menejment»

Moliyaviy bo‘limning hisoblash bosqichlari.
Biznes rejaning moliyaviy bo‘limi loyihani amalga oshirish uchun barcha qilinadigan xarajatlardan to olinadigan daromadlar, moliyaviy natijalar va xarajatlarni qoplash muddatlarigacha bo‘lgan hisob-kitoblarni o‘z ichiga oladi. Moliviy bo‘lim quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

• 
  Loyihaoldi harajatlarini aniqlash.
  
• 
  Bino, inshootlar, texnologik va muxandislik jixozlari, transport vositalari va boshqa xarajatlarini hisoblash.
  
• 
  Mahsulot tannarxi kalьkulyatsiyasini hisoblash va bozor narxini belgilash.
  
• 
  Moliyaviy bo‘limning daromad qismini hisoblash.
  
• 
  Biznes loyihasini moliyalashtirish manbalarini aniqlash.
  
• 
  Loyihaning iqtisodiy samaradorligini aniqlash.
  
• 
  Biznes loyihasi sarflarini qoplash muddatini aniqlash.
  

Yuqorida ko‘rsatilgan har bir bosqichda rejaning boshqa bo‘limlari iqtisodiy va moliyaviy ko‘rsatkichlari belgilangan tartib va jadvallarda hisoblab chiqiladi.
Loyihaoldi harajatlarini aniqlash.
Loyihaoldi xarajatlari – loyiha to‘liq ishga tushgunga qadar amalga oshiriladigan xarajatlardir. Bu xarajatlar kelgusida investitsiya xarajatlari tarkibiga kiritiladi. Bu xarajatlarga ko‘yidagilar kiritiladi:

• 
  Xodimlarni o‘qitish xarajatlariga asosan texnologik jarayonlarda bevosita ishtirok etuvchi mutaxassislarni tayyorlash, ularni xizmat safarlari bilan bog‘liq xarajatlar;
  
• 
  Qurilish, ta’mirlash va rekonstruktsiya qilish davridagi ishlovchilarning ish xaqilari;
  
• 
  Texnologiyani yoki unga bo‘lgan litsenziyani sotib olish;
  
• 
  Loyiha-smeta xujjatlarini tayyorlash;
  
• 
  Ofis jixozlari sotib olish;
  
• 
  Engil va yuk avtomobillari hamda boshqa transport vositalari sotib olish;
  
• 
  Konvertatsiya xarajatlari;
  
• 
  Bojxona to‘lovlari;
  
• 
  Erga egalik qilish xuquqini sotib olish (yangi loyixalar uchun);
  
• 
  Mahsulotni sinash va sertifikatlash uchun to‘lovlar;
  
• 
  Investitsiya davridagi bank kreditlarining foiz to‘lovlari;
  
• 
  Boshqa ko‘zda tutilmagan xarajatlar.
  

Loyihalanayotgan biznesning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib loyihaoldi xarajatlariga qo‘shimcha moddalar kiritilishi yoki aksincha kamaytirilishi mumkin. Yuqorida ko‘rsatilgan xarajatlar turlari aksariyat yangi loyihalarda ko‘zda tutiladi. Ayrim loyihalarda loyiha-smeta xarajatlari qurilish ishlari qiymatiga kiritib yuboriladi.