O’zbekiston respublikasi oily va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Amichi prizmasi.
Bu prizmani “to’g’ri ko’rish” murakkab prizmasi deb ham nomlashadi. U uchta yoki beshta o’zaro klaylangan prizmalardan tashkil topgan bo’ladi. Amichi prizmasining asosiy xususiyatlaridan biri ma’lum bir o’rta to’lqin uzunligi uchun nurning og’dirish burchagi 0⁰ ga tendir. To’lqin uzunligi o’rta qiymatdan yuqori yoki past bo’lgan nurlar o’rta to’lqin uzunligidan ikki tomonga og’adi va spektor hosil qiladi. Shunday qilib spektorning o’rtasi ko’rish to’g’ri chizig’ida joylashgan bo’ladi. (9-rasm,g). to’g’ri ko’rish uchlangan prizmasining sxemasi keltirilgan o’rta prizma og’ir plintdan ikki chetki prizma krandan tayyorlangan bo’ladi. C va F nurlari o’rtasidagi dispersiya burchagi ni tashkil etadi. Beshta kompanentdan iborat bo’lgan prizma bo’ladi. Amichi prizmasidan partatif spektral priborlarda foydalaniladi. Votsvord sistemasi (9-rasm, d). Bu sistema 60⁰li prizma 1 yassi ko’zgu 2 ning kombinatsiyasidan tashkil topgan bo’lib, bu ko’zgu prizma bilan birgalikda xarakatlanadi. Aylanish o’qi O nuqtasi orqali o’tadi. Bu nuqta ko’zgu yuzasi va prizmaning o’rta tekisligi kesishishidan hosil bo’ladi. Bunday sistemaning nurni og’dirish burchagi quyidagi formuladan topiladi

- prizmaning sindiruvchi burchagi bissiktrisasi va ko’zgu tekisligi orasidagi burchak va bo’lganda og’dirish burchagi mos ravishda 90⁰ va 180⁰ ga teng bo’ladi. Nurning prizmaga tushish burchagi sindirish ko’rsatkichi n bilan quyidagicha bog’langan.

Votsvid sistemasi o’zgarmas og’dirish burchagiga ega bo’lgan disperslovchi sistemalar turiga kiradi. Bu sistemani 0 o’qi atrofida aylantirilganda turli xil to’lqin uzunliklariga ega bo’lgan nurlar bir burchakka og’adi. Spektrning ultra binafsha sohasi uchun gacha bo’lgan kristal kvarsdan yasalgan prizmalardan foydalaniladi. Bundan ham to’lqin uzunligi kichik bo’lgan sohalar uchun CaF₂ va LiF dan tayyorlangan prizmalardan foydalaniladi. Festerlenning uch prizmali sistemasi (9-rasm, e). Bu sistema sindirish burchagi 60⁰ ga teng bo’lgan ikki prizmadan (1va3) va abi prizmasidan (2) tashkil topgan. Bunday sistemada og’dirish burchagi minimumi yonidan nurlar o’tganda dispersiya va ajrata olish qobiliyati bitta prizmanikidan uch barobar katta bo’ladi.