O’zbekiston respublikasi oily va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti

       Mikronaychalar.  Sitoplazmaning  tashqi  qatlamida  naychasimon 

organoid  uchraydi.  Uzunligi  20-30  nm,  qalinligi  5-14  nm.  Mikronaychalar 

bir-biriga  parallel  joylashgan  bo'lib  hujayra  o'qiga  nisbatan  esa 

perpendakulyardir.  Ular  globulyar  oqsil,  tubilinning  α  va-β  monomerlaridan 

tashkil  topgan,  membranasi  yo'q.  Mikronaycha  tubulinning  13  dona 

subbirligidan  tashkil  topgan.  Sitoplazmaning  mikronaycha  subbirliklari  bir-

biridan ajralib va yig'ilib turishi mumkin. Ularning yig'ilishi uchun muhit pH 

ko'rsatkichi  nordon  bo'lib,  GTF,  ATF  va  Mg

2+

  bo'lishi  zarur.  Ammo  past 

harorat  va  Ca

2+

  ionlari  miqdorining  ortishi  mikronaychalar  subbirliklarini 

tarqalishiga  olib  keladi.  Mikronaychalar  yordamida  sitoplazmaning  harakati 

sodir bo'ladi. 

       O'simlik  hujayrasining  sitoplazmasida  aktindan  tashkil  topgan  filament 

tuzilmalar  ham  mavjuddir.  Aktin  qisqaruvchi  oqsil  bo'lib  aminokislotalar 

tarkibi  va  molekulyar  massasi  bo'yicha  muskul  oqsillariga  yaqindir.  U 

monomer-globulyar  oqsil  G-aktin  holida  yoki  qushaloq  polimer  zanjir 

fibrillyar  oqsil  F-aktin  holatida  bo'lishi  mumkin.  Aktin  mikrofilamentlari 

mikronaychalar va plazmalemma bilan o'zaro ta'sirda bo'lishi mumkin. 

       Mikronaychalar 

sitoplazmaning 

eruvchan 

qismidagi 

metabolik 

jarayonlarning  faol  ishtirokchisi  bo'lib  sitoplazma  harakatlantiruvchi 

kuchining asosini tashkil qiladi.