O’zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

YUKSALTIRISHNING MA’NAVIY - AXLOQIY JIHATLARI
39
 
Hozirgi XXI asrda har bir davlat o’zining harbiy, milliy xavfsizlik 
kontseptsiyalariga ega bo’lib, shiddat bilan o’zgarib borayotgan siyosiy ong 
39
 
Xursandov A.S., Xolmurodov D.B.
 - O’zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi, Harbiy-texnik instituti 

---

138 
vaziyatlari va siyosiy hodisalar davlatlar taqdiriga u yoki bu darajada ta’sir etmoqda. 
Shu sababli ham har qachongidan ham bugun davlatning harbiy salohiyatini 
yuksaltirishning ahamiyati ortib bormoqda. 2017-2021 yillarda O’zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishlari bo’yicha Harakatlar 
strategiyasining beshinchi ustuvor yo’nalishida O’zbekiston Respublikasining 
konstitutsiyaviy tuzumi, suvereniteti, hududiy yaxlitligini muhofaza qilish; axborot 
xavfsizligini ta’minlash va axborotni himoya qilish tizimini takomillashtirish, axborot 
sohasidagi tahdidlarga o’z vaqtida va munosib qarshilik ko’rsatish; fuqarolik, 
millatlararo va konfessiyalararo tinchlik hamda totuvlikni mustahkamlash; Qurolli 
Kuchlar jangovar qudrati va salohiyatini oshirish; atrof-tabiiy muhit, aholi salomatligi 
va genofondiga ziyon yetkazadigan ekologik muammlarni oldini olish; favqulodda 
vaziyatlarni oldini olish va bartaraf etish tizimini takomillashtirish qat’iy belgilab 
qo’yilgan [2, 27-b.].
O’zbekiston mamlakatimiz tashqi siyosatida o’zining milliy manfaatlaridan 
kelib chiqib, turli harbiy-siyosiy blok va alyanslarga qo’shilmagan holda o’zining 
suvereniteti va hududiy yaxlitligini himoya qilish bo’yicha qat’iy pozitsiyaga ega 
bo’ladi, o’z hududida xorijiy davlatlarning harbiy bazalari joylashtirilishiga yo’l 
qo’ymaydi, ochiq, izchil va faol tashqi siyosat olib boradi [1, 2-b.]. O’z navbatida 
davlatning harbiy qudrati deganda davlatning harbiy maqsadlarda o’z vaqtida va 
maksimal darajada qo’llay oladigan moddiy va nomoddiy salohiyati tushuniladi. 
Harbiy qudrat yana shu omillar bilan o’lchanadiki, bular mazkur davlatning harbiy 
kuchlarni saqlashi va uni doimo takomillashtirib borishi, ularning xavfsizligini 
ta’minlash, Qurolli Kuchlarni yetarli mutaxassis kadrlar bilan ta’minlash, zamonaviy 
qurollar va harbiy-texnika bilan ta’minlash, urush va tinchlik paytida ham bir xil 
ta’minotni olib borish va olib boriladigan urushning maqsadini singdira olish kabi 
vazifalar bajarilishi lozim. Buning uchun milliy armiyamiz saflariga jismonan 
baquvvat, ma’nan yetuk va mard o’g’lonlar xizmati zarur. Zero, Prezident 
Sh.M.Mirziyoyev “Bugungi kunda milliy armiyamiz, ming-minglab o’g’lonlarimiz 
uchun chinakam mardlik, fidoyilik, haqiqiy vatanparvarlik maktabiga aylangani, hech 
shubhasiz, shy yo’lda erishgan eng katta yutug’imizdir. Bu haqiqatni yurtimizdagi 

---

139 
barcha ota-onalar, butun xalqimiz g’urur bilan, minnatdorchilik bilan e’tirof 
etmoqda” [1, 221-b.], deya ta’kidlab o’tgan fikrlari e’tiborga molikdir, 
Globallashuvning muhim xususiyatlaridan biri insonlarning ongi va qalbini 
egallash uchun kurashning kuchayganidir. Qonli urushlar, harbiy yurishlar, iqtisodiy 
iskanjaga olishlar o’rniga ko’proq mafkuraviy vositalar va ma’naviy qurollar 
ishlatilmoqda. Odamlarning tafakkuri, ongi, dunyoqarashini egallashga urinishlar 
tobora kuchaymoqda. Boshqa hudud va xalqlarni o’ziga qaram qilish uchun ma’naviy 
buzg’unchilik uslublari qo’llanmoqda. Chunonchi, Islom Karimov “Hozirgi vaqtda 
axloqsizlikni madaniyat deb bilish va aksincha, asl ma’naviy qadriyatlarni 
mensimasdan, eskilik sarqiti deb qarash bilan bog’liq holatlar bugungi taraqqiyotga, 
inson hayoti, oila muqaddasligiga va yoshlar tarbiyasiga katta xavf solmoqda va 
ko’pchilik bugun jahonda bamisoli balo qazodek tarqalib borayotgan bunday 
xurujlarga qarish kurashish naqadar muhim ekanini anglab olmoqda” [3, 117-b.] deya
ta’kidlagan edi. 
G’arbdagi ayrim kuchlar tomonidan axloqsizlik shaxs erkinligi deb, behayolik 
demokratiya tantanasi deb targ’ib etilayotgan bir vaqtda xalqimiz milliy o’zligini, o’z 
ma’naviyati va milliy g’ururini saqlab qolishga intilishi tabiiy, albatta. Shunday ekan, 
"ma’naviy tahdid" tushunchasi mavhum, o’ylab topilgan xavf-xatar emas, balki real 
ijtimoiy hodisa ifodasidir, deb aytishga asos bor. Ularga qarshi dasturilamal milliy 
g’oyamiz bor. 
Har bir davlat o’z mustaqilligini saqlab qolish uchun, eng avvalo, milliy 
xavfsizligini ta’minlashi, harbiy xavfsizlikning ma’naviy-axloqiy asoslarini yaratishi, 
ya’ni mudofaa qudratini mustahkamlashi, buning uchun esa tegishli islohotlarni 
amalga oshirishi zarur. Shu nuqtai-nazardan qaraganda, qadimdan ota-bobolarimiz 
Vatanga, elga muhabbat muqaddas tuyg’u ekanligini ta’kidlab kelganlar. Ular Vatan, 
xalq manfaati, milliy qadr - qimmat, or-nomus masalasini hamma narsalardan ustun 
qo’yganlar, kerak bo’lganda bu manfaatlar yo’lida jonini qurbon qilishni o’zlari 
uchun sharaf deb bilganlar. Qadimgi turkiy davlatlardan birini asoschisi Metexonga 
qo’shni davlat podshosi hujum qilishga bahona qidirib uning eng sevimli saman otini 
so’ragan. Shunda u el yurtni vayron bo’lishini istamay saman otini berib yuborgan. 

---

140 
Sahal o’tmay uning sevimli va go’zal kanizagini so’ragan. Shunda ham u el xalq 
tinchligini o’ylab kanizakni ham berib yuborgan. Lekin bir oz o’tmay yana 
mamlakatni ekinsiz, o’rmonsiz bir parcha erini so’ragan. Shunda Metexon quyidagi 
so’zlarni aytgan ekan : “Vatan bizning mulkimiz emas, mozorda yotgan 
otalarimizning va qiyomatga qadar tug’ulajak avlodlarimizning bu muborak tuproq 
ustida xaqlari bordir. Vatandan ozgina bo’lsa ham, bir qarich bo’lsa ham er bermakka 
xech kimning salohiyati yo’q. Bundan buyog’iga urush qilajakmiz. Endi men otimni 
dushmanga suraman, orqamdan kelmagan o’ldirilajakdir” [4, 63-b.].
Vatan o’z farzandlaridan uni sevishni, unga vafodor bo’lishni, uning yo’lida 
kerak bo’lsa jonini ayamaslikni talab qiladi. Har bir xalqning o’z makoni yashash 
yurti bor. Ular har doim unga intilib, uning uchun xizmat qilib yashaydilar. Har 
qanday yurt ham o’z Vatanidek bo’lmaydi. Albatta agar inson Vatanini sevsa, 
vatanparvarlik ruhida tarbiyalangan bo’lsa. Vatanparvarlik - bu ijtimoiy tarixiy 
taraqqiyotni boshidan o’tkazayotgan ma’lum bir etnik guruhning o’z tarixi, tili, 
madaniyati, urf-odatlari, milliy obro’si, qadr-qimmati va uni bilishi bularni hurmat 
qilishi, ularga tayanishi kabi xarakterli tomonlar bo’lib ular shu millat vakillarining 
ma’naviy fazilati sifatida namoyon bo’lishidir. 
Hozirda yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash nihoyatda serqirra, 
murakkab va ma’suliyatli vazifalardan biridir. Vatanni sevish, vatanparvarlik 
tuyg’ularini shakllantirishda quyidagi tomonlarga e’tibor berish lozimdir. Bularga 
Vatanni himoya qilish uchun harbiy xizmatni o’tash, Vatan dushmanlari va xoinlariga 
nafrat bilan qarash, Vatan manfaatlarini hamma narsadan ustun qo’yish, Vatan, 
mamlakat ramzlarini muqaddas deb bilish, Vatan tarixini bilish va u bilan faxrlanish, 
barcha vatandoshlarni qadrlash va ular bilan birga Vatan manfaatlari yo’lida 
birlashish, Vatan istiqbolini bilish va bu yo’lda fidoilik ko’rsatish. Vatan 
himoyachilari bu yoshlarda o’z aksini topadi. Vatan uchun xizmat qilish har bir 
vatanparvar insonning sharafli burchidir.