О‘zbekiston respublikasi madaniyat

Rahbar shaxsi

Rahbar shaxsi, uning muvaffaqiyatli boshqaruv faoliyati uchun xos va zurur xislatlar, rahbarga qо‘yiladigan talablar haqida sо‘z ketganda, rahbarga xos xususiyatlarni uch guruhga bо‘lib о‘rganish lozim:

Intellektual insonning aqliy salohiyati bо‘lsa, kreativlik ana shu aqliy salohiyatni maqsadga yо‘naltirilgan tarzda erkin ishlata olish qobiliyati hisoblanadi. Kreativlik – rahbarning jarayonga innovatsion yondashuvi asosida samarali natijaga erishishi demakdir. Kreativlik atamasi Buyuk Britaniya-AQSH psixologiyasida XX asrning 60 yillarida paydo bо‘lgan. U individning yangi turmush yaratishi va yangi kо‘nikmalar hosil qilish qobiliyati, hislatlarini bildiradi.

Rahbar jamoa bilan muloqotda bо‘lar ekan, ularga xos xususiyatlarni bilishi va undan boshqaruv faoliyatida unumli foydalanishi lozim. Rahbar qanday jamoaga rahbarlik qilmasin birinchi jamoada ahillikni yuzaga keltirishi shart, uning uchun quyidagi shart-sharoit zarur:

• 
  jamoada iliq-issiq kayfiyat uyg‘otishi;
  
• 
  jamoaning qadriyatlari, qarashlaridagi о‘zaro moslik shakllanishi;
  
• 
  ado etilayotgan ish yuzasidan о‘zaro aloqaning mavjudligi;
  
• 
  qaror qabul qilishda barchaning ishtiroki va xodimlar manfaatiga yо‘nalgan boshqaruv uslubi;
  
• 
  barchaning manfaat va qiziqishlariga bir xil e’tibor, jamoadagi ijtimoiy tenglik va adolat;
  

Rahbar ushbu sanab о‘tilgan shart-sharoitni rivojlantirish orqali jamoa a’zolari о‘rtasidagi ahillikni kuchaytirishi mumkin.
Rahbar uchun shakllantirishi zarur bо‘lgan sifatlarga ham alohida e’tibor berish lozim.Chunki har qanday faoliyat ma’lum ichki va tashqi ziddiyatlarni yengish bilan bog‘liq. Kasbiy takomillashuv jarayoni nihoyatda murakkab bо‘lib, insonning ruhiy, aqliy va jismoniy kuchini ma’lum maqsadga yо‘naltirish asosida bilim, malaka va kо‘nikmalarni, amaliy faoliyat qirralarini egallashni talab qiladi.
Rahbar shaxsiy sifatlari ichida rahbarlik faoliyati uchun ahamiyatli bо‘lgan quyidagilarni ajratib kо‘rsatish mumkin: Rahbarning о‘z qо‘l ostidagi xodim ichki dunyosini tushunishi, ya’ni о‘zini о‘qituvchi о‘rniga qо‘ya olishi, uning holatini hisobga olishi, fikrini tinglashi, qiziqish va tashvishlariga sherik bо‘lishi katta ahamiyatga ega. Buning uchun rahbarda yuksak madaniyat, zarur kommunikativ malakalari va ahloqiy-hissiy sezgirlik bо‘lishi lozim.
Rahbarning kasbiy jihatdan muhim sifatlari qatoriga: prinsipiallik, siyosiy yetuklik, tashkilotchilik, ziyraklik, kuzatuvchanlik, adolatlilik, tanqidni qabul qilish madaniyati, xodimlariga g‘amxо‘rlik tuyg‘usi, о‘zgalarni ishontirish qobiliyati va boshqalar kiradi. Rahbar faoliyatida shaxsiy sifatlar bilan birga professional-pedagogik kо‘nikma va qobiliyatlar ham muhim ahamiyatga ega. Uning bu kо‘nikmalariga: bilish, loyihalash, kommunikativ nutq va tashkilotchilik kiradi.
Bugungi kundagi zamonaviy rahbar ijtimoiy psixolog bо‘lmasligi mumkin emas. Rahbar, xoh u xalqaro muzokaralarda bо‘lsin, xoh о‘z jamoasini boshqarishda bо‘lsin, muloqot obyektida о‘zi haqida ijobiy taassurot uyg‘ota olishi va bu orqali о‘zgalarga ta’sir о‘tkazish mahoratini о‘rganishi lozim.