O’zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа`limi vаzirligi

NIZOMIDDIN GANJAVIY (1141-1202)
Buyuk  ozarbayjon shoiri  va mutafakkirios Yusuf  o`g`li Nizomiy   Ganja  shahrida
hunarmand   oilasida   tug`ilgan.   Fors   va   arab   tillarini   chuqur   o`rgangan   Nizomiy
astronomiya,   matematika,   falsafa,   tibbiyot   ilmini   mukammal   egallaydi.   O`ttiz   ming
baytdan   tashkil   topgan   «Xamsa»   bilan   shoir   hamsanavichlik   an’anasiga   asos   soldi.
Nizomiy   so`fiy-shoir   edi.   U   shervoniy   shahzodalarning   saroyidan   ko`ra   o`zining
kamtarona kulbasini afzal bilgan. Ammo «Xamsa» ga kirgan «Mahzon ul-asror», «Xusrav
va   Shirin»,   «Layli   va   Majnun»,   «Haft   paykar   paykar»,   «Iskandarnoma»   dostonlarini
podsholarning   topshirig`i   bilan   yozgan.   Shoirning   dostonlaridan   ilhomlanib   Alisher
Navoiy, Abdurahmon Jomiy va Xusrav Dehlaviylar beshlik yozigdi. «Maxzan ul-asror» da
shoir yozadi:
Oqil agar so`z bila so`zni topar,
Orif o`shal so`zda o`zuni topar.
Ulki bilur so`z guhari qiymatin,
So`zda topar so`zlaguvchining otin.
Ahli nazar shevasini so`z bilur,
Nuri basar mevasini ko`z bilur.
So`z ko`zidur ulki ko`rar qolni.
So`zda ko`z-u, so`zlaguvchida nazar,
Yo`q esa so`z kezlaguvchida xabar.
Zohiru botin xabari so`zdadur,
Har naki bor o`zgada yo`q, o`zgadur.
Ul kishikim, topmadi, so`z ganjini,
Qilmadi habou hadar o`z ranjini.
Kimki nazar manzaridan yumdi ko`z,
Qo`ydi meros o`zdin g`ayri so`z.
36

---

Aim.uz