O’zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа`limi vаzirligi

JO`LMURZA OYMURZAEV (1910 yilda tug`ilgan)
Qoraqalpoq  adabiyotining  yetuk  vakili  Jo`lmurza  Oymurzaev  Chimboyda
kambag`al  oilasida  tug`ilgan.  Yangi   usuldagi   maktabni   tugatgach,   To`rtko`ldagi
pedagogika texnikumida tahsil oladi. Bir necha yil o`qituvchilik qiladi. Keyinchalik gazeta
va jurnal tahririyatlari, Qoraqalpog`iston Davlat nashriyotida ishlagan. Adib ijodini 1927-
yildan boshladi. 1935-1936-yillar orasida Moskvada shoirning ikkita to`plami chop etildi.
1938-yilda   to`plamlarga   qo`shimcha   ravishda   «Kurash»,   «Biz   kurashda   yengdik»
dostonlari nashrdan chiqdi. Dramaturg sifatida bir qator pesalar yozib ulgurgan adibning
«Oygulobod»,   «Amu   qirg`oqlari»,   «Berdaq»   asarlari   bir   necha   yil   Qoraqalpog`iston
Davlat teatri repertuaridan tushmadi.
J.Oymurzayev kichik hikoya, ocherk va feletonlar yozish barobarida «Qameqboy
ishi» nomli romanini ham qalamdan chiqardi. Unda qaraqalpoq mehnatkashlarining hayoti
o`z   aksini   topgan.   Qoraqalpoq   adabiyoti   va   san'atini   rivojlantirishga   qo`shgan   hissasi
uchun   Jo`lmurza   Oymurzaevga   O`zbekistonda   xizmat   ko`rsatgan   san'at   arbobi   unvoni
berildi.
«Cho`pon   sibizg`asi»   da   shoir   qoraqalpoq   cho`llarida   tunu-kun   xizmat   qilib
charchamaydigan Cho`pon siymosini quyidagicha chizadi:
Yangi ko`m-ko`k yaylovda, Amu bo`yida,
Sibizg`a chalmoqda bir keksa cho`pon.
Biri-o`n bo`ladi bahor oyida,
Har kuni uyg`onar tug`masdan cho`lpon,
Jahonni qamraydi nur toshgan ko`zi.
Ko`ngli kunday yorug`-qirda to`y-to`ylab,
Bir tepa ustiga otilarkan o`zi,
Xayollari ketar Amuni bo`ylab.
Shoir   ishonadiki,   qoraqalpoq   xalqining   o`tmishi,   qadriyatu   osori-atiqalari   abadiy.
Millatning   ertangi   kuni   porloq.   Bu   g`oyani   u   «Oydin   yo`l»   asarida   go`zal   tarzda
tasvirlaydi:
Ertangi kun shunday porloq, shunday keng,
Eri cheksiz, suvi beman, davlat mo`l.
Derlar: bu xalq bekor qurmabdi ekan-
Ertangi kun uchun yorug`, oydin yo`l.
Jo`lmurza   Amudaryo   farzandi.   U   to`lqinlanib,   ko`pirib   oquvchi   Amuni   maqtash
asnosida butun qaraqalpoq xalqiga chuqur ta'zim qilganday bo`ladi.
Ey erkin, dilrabo, qadrdon Amu,-
Jonajon o`lkamning boyligi husni.
Bag`ringda xushchaqchaq, farovon hayot,
G`urur bilan tilga olinur isming.
34

---

Aim.uz
Albatta, shoir ijodi namunalari ichida sho`ro davlatini maqtab yozilgan asarlar ham
anchagina. Bunga tabiiy hol deb qarashimiz kerak. Maqsadimiz shoir asarlarini yangicha
nuqtai nazardan tahlil etishdir.