O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

Yodda tuting.
Servitut O„zbekiston Respublikasi Yer kodeksida 
ko„rsatilishicha, boshqa maqsadlarda ham belgilanishi, ya‟ni masalan 
hovuz qazish va undan suv yig„ib foydalanish, xirmonlar to„plash, mevalarni 
quritish uchun maydonlar tashkil etish va boshqa maqsadlar uchun 
belgilanishi mumkin.Servitut obyekti bo„lib, barcha yer fondi toifalaridagi 
yer uchastkalari hisoblanadi. Chunonchi, zahira yerlaridan ham suv olib 
o„tish, mol haydab o„tish zaruriyati tug„iladi. 
Servitutning subyekti o‗zganing yer uchastkasidan cheklangan tarzda 
foydalanish huquqiga ega bo‗lgan yuridik va jismoniy shaxslardir.
Servitut kelishuviga ko‗ra uning tomonlari bir tomondan yer egasi, 
foydalanuvchi, ijarachi va mulkdor bo‗lsa, ikkinchi tomondan servitutni 
belgilashni talab qilgan yuridik va jismoniy shaxslar hisoblanadi. 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Yer 
kodeksining 
30-moddasida 
ko‗rsatilishicha, servitut uni belgilashni talab qilgan shaxslar bilan o‗zga 
yer uchastkasining egalik qiluvchisi, foydalanuvchisi, ijarachisi va 
mulkdori o‗rtasidagi kelishuvga muvofiq, kelishuvga yerishilmagan 
taqdirda esa, sudning hal qiluv qaroriga binoan belgilanadi. Servitut 
to‗g‗risidagi kelishuv davlat ro‗yxatiga olinishi kerak. Yer servitutini 
davlat ro‗yxatidan o‗tkazish davlat kadastr organlari faoliyatida kamdan-
kam uchraydigan holat hisoblanadi. Ko‗pincha yer servitutini ro‗yxatga 
olmaydilar. Bu yer servitutini tartibga soluvchi qonunlardagi kamchiliklar 
bilan bog‗liq. Shu sababdan, yer servitutini davlat ro‗yxatiga olish bilan 
bog‗liq munosabatlar o‗zining huquqiy asoslariga ega bo‗lishi lozim. 
 
 

---

246 
Nazorat uchun savollar: 
 
1.
Qishloq xo‗jaligida shartnoma munosabatlari deganda nimani 
tushunasiz? 
2.
Qishloq xo‗jaligida shartnoma munosabatlarining ahamiyati 
nimalarda namoyon bo‗ladi?
3.
Kontraktatsiya shartnomasi va uning o‗ziga xos xususiyatlari 
nimalardan iborat? 
4.
Qishloq xo‗jaligida lizing shartnomasi va uning ahamiyati 
nimalarda namoyon bo‗ladi? 
5.
Yer ijarasi shartnomasi va uning huquqiy tabiati nimlalarda 
namoyon bo‗ladi deb o‗ylaysiz? 
6.
Qishloq xo‗jaligida qurilish pudrati shartnomasi ahamiyati 
nimalardan iborat? 
7.
Qishloq xo‗jaligida yana qanday boshqa shartnomalarni qo‗llash 
mumkin? 
1. Fermer xo‗jaligining yer uchastkasini ajratish haqidagi arizasi 
mahalliy davlat hokimiyati organi tomonidan ―Yer uchastkalarini fermer 
xo‗jaliklariga uzoq muddatli ijaraga berish tartibi to‗g‗risida‖gi Nizomda 
belgilangan tartiblarda va muddatlarda ko‗rib chiqilmaganda,u holda 
fermer A.ning hokimlikning bu harakati (harakatsizligi) ustidan bergan 
shikoyatini iqtisodiy sudi ish yurituviga qabul qilinib, mazmunan ko‗rib 
chiqildi. 
Ushbu ish yuzasidan fermer A.ning harakatlariga huquqiy baho 
bering va tahlil qiling! 
2. Jizzax viloyati Do‗stlik tumanidagi ―Sohibqiron‖ fermer xo‗jaligi 
ijaraga berilgan sug‗oriladigan yerlarda fermerlar kontraktatsiya 
shartnomasida ko‗rsatilgan ekin turlarini ekmasdan, o‗zining ehtiyojlari 
uchun kerak bo‗lgan boshqa mahsulotlarini yetishtirganligi aniq bo‗ldi. 
Ushbu masala yuzasidan “Sohibqiron” fermer xo„jaligining 
harakatlariga huquqiy baho berib, uni tahlil qiling!