O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Huquqiy munosabat - huquq normalarining insonlar xulq-atvoriga 
ta’siri natijasida vujudga keladigan munosabat. 
Huquq normasi bilan huquqiy 
munosabat o’rtasida uzviy bog’liqlik mavjud. Hayotda faqat yuridik normalarda nazarda 
tutilgan huquqiy munosabatlargina mavjud bo’ladi. Kishilar o’rtasidagi muayyan 
munosabatlarga huquqiy norma qo’llanilgach, ular huquqiy munosabatlarga aylanadi. 
«Ijtimoiy munosabatlarning huquqiy tartibga solinishini ixtiyoriy hodisa emas, balki 
qonuniy jarayon deb tushunish lozim. Buning sharti shuki, huquqiy normalar tartibga 
solinuvchi ijtimoiy munosabatlardan, huquqiy voqelikdan bevosita kelib chiqishi kerak, 
chunki huquqiy normalar munosabatlarni tug’diruvchi sabab bo’lishdan avval ushbu 
munosabatlar ichki rivojlanishning 
oqibati, 
ularning zaruriy, mohiyatiga oid maxsus belgisi 
bo’lganligidir
6
. 
v) 
Huquqiy munosabat 
- kishilarning o’zaro sub’yektiv huquqlar va yuridik 
majburiyatlar vositasidagi aloqalaridir. Bu aloqaning alohida shakli. Ya’ni, huquq normalari 
bilan mustahkamlangan huquq va majburiyatlar orqali amalga oshadigan aloqadir. 
Sub’yektiv huquq sohibi - 
huquqdor
, vakolatli shaxs; yuridik majburiyatlar egasi - 
majburiyat o’tovchi shaxsdir. Har qanday huquqiy munosabatda 
huquqdor
shaxs 
qarshisida majburiyat o’tovchi shaxs (inson, tashkilot, davlat idorasi)hozir bo’ladi. Xuddi 
shu ma’noda huquqiy munosabat individuallashgan (ya’ni, shaxsi aniqlangan) aloqa 
hisoblanadi. Shaxsini belgilash 
nomma-nom va ijtimoiy vazifani bajarishdagi roliga 
qarab ikki ko’rinishda bo’ladi. 
Shaxsini nomma-nom belgilashda 
huquq sohiblari o’z ismi-shariflari, tashkilotlar 
esa o’zlarining to’liq unsurlari bilan nomlanadilar. Masalan, nikoh munosabatlariga 
kirishuvchi shaxslarning aniq ism-shariflari ifoda etiladi. Yoki mahsulot yetkazib berish, yuk 
tashib berish munosabatlariga kirishgan tashkilotlarning barcha unsurlari, to’liq nomlanishi 
va boshqa muhim belgilari aniq ko’rsatiladi. 
Ikkinchi holatda sub’yektlarni nomma-nom yoki unsurlar (rekvizitlar)ga qarab 
belgilash talab etilmaydi. Faqat ularning