O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

29.1. Hukm, ajrim, qarorlarni ijro ettirish bosqichi
tushunchasi va ahamiyati

Sud hukmini ijro etish bosqichi sud hukmi qonuniy kuchga kirgan vaqtdan boshlanadi va oʻz ichiga odil sudlov hujjatlarini realizatsiya qilishni ta’minlash boʻyicha protsessual harakatlar va sud qarorlarini qamrab oladi. Hukm, ajrim, qarorlarning qonuniy kuchga kirishi ularni ijro ettirish uchun zarur boʻlgan holatdir.

Hukmni ijro etish – jinoyat protsessining yakunlovchi (oxirgi) bosqichi boʻib, jinoyat sodir etishda aybdor deb topilgan shaxslarga tayinlangan jazoning ijro etilishini, mahkumlarning axloqini tuzatish, ularning konstitutsiyaviy huquq, erkinlik va qonuniy manfaatlarini muhofaza qilish, shuningdek retsidiv jinoyatchilikning oldini olish jarayonlarini protsessual va jinoyat-ijroiya qonun hujjatlari talablariga qat’iy holda ta’minlashdan iborat.

29.2. Hukm, ajrim, qarorlarni ijro etishda yuzaga keladigan masalalarni hal qilish va uning tartibi

Hukm, ajrim va qarorni ijro ettirish ularni qabul qilgan sud zimmasiga yuklatiladi. Bunda hukmni ijro etish toʻgʻrisidagi farmoyish sudya yoki sud raisi tomonidan hukmni ijro etish majburiyati yuklatilgan organga hukmning nusxasi bilan birgalikda yuboriladi. Ish apellyatsiya, kassatsiya yoki nazorat tartibida koʻrilganida hukm oʻzgartirilgan boʻlsa, hukm nusxasiga apellyatsiya, kassatsiya yoki nazorat instansiyasi sudining ajrimi yoxud qarori nusxasi ilova qilinadi.

Hukmni ijro etuvchi organlar uning ijro etilganligi haqida hukmni chiqargan sudga darhol xabar beradi. Jazoni ijro etish muassasasining ma’muriyati mahkum jazoni qayerda oʻtayotgani haqida hukmni chiqargan sudga xabar berishi shart.
Sud qarorini oʻz vaqtida yoki toʻla bajarmaslik qonun hujjatlariga binoan javobgarlikka sabab boʻladi. Jumladan, JKning 232-moddasida sud hujjatini ijro etmaslik uchun javobgarlik belgilangan boʻlib, bunda muayyan harakatlarni sodir etish yoxud ularni sodir etishdan oʻzini tiyish majburiyatini yuklovchi sud hujjatini bajarishdan boʻyin tovlashni ma’muriy jazo qoʻllanilganidan keyin davom ettirish, shuningdek sud hujjatining ijro etilishiga toʻsqinlik qilish jinoiy javobgarlikka sabab boʻladi.