O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

30.1. Alohida toifadagi jinoyat ishlarini yuritish tushunchasi va turlari

J

Alohida toifadagi jinoyat ishlarini yuritish – bu jinoyat sud ish yurituvining umumiy qoidalariga hamda jinoyat-protsessual qonunchilikning umumiy normalariga asoslanadigan shaxsning ijtimoiy-huquqiy maqomi yoki ruhiy holati yoxud jinoyat ishlarini yuritishning soddalashtirilgan tartibi oʻrnatilganligi kabi omillarni hisobga oluvchi jinoyat ishlarini yuritishning maxsus shakli hisoblanadi.
inoyat-protsessida ish yuritish protsessual shaklning murakkabligiga qarab bir qancha turlarga boʻlingan. Bu esa jinoyat protsessining muayyan darajada differentsiatsiyalashganligidan dalolat beradi. Alohida toifadagi jinoyat ishlarini yuritish ham jinoyat ishi yurituvi differentsiatsiyasi natijasida vujudga kelgan.
JPKning 13-boʻlimi alohida toifadagi jinoyat ishlarini yuritishga bagʻishlangan boʻlib, dastlab unda ikkita (voyaga yetmaganlar va tibbiy yoʻsindagi majburlov choralari), keyinchalik esa uchta (2001-yil 29-avgustdagi Qonun bilan yarashuv boʻyicha ishlarni yuritish kiritildi) va toʻrtta (2008-yil 22-dekabrdagi Qonun bilan ishni sudga qadar yuritish bosqichida amnistiya aktini qoʻllash ham kiritildi). Shu oʻrinda ushbu ishlarni yuritishning alohida tartibda ish yuritish deb nomlanishiga sabab nima, degan tabiiy savol tugʻiladi. Ma’lumki, jinoyat protsessida ayrim toifa ishlar subyektning huquqiy holati (voyaga yetmagan, ruhiy kasallarga nisbatan ish yuritish) hamda jinoyat ishini koʻrib chiqish tartibining oʻziga xosligidan (yarashuv, amnistiya aktini qoʻllash) kelib chiqqan holda umumiy sud ish yurituvidan farq qiladi. Ya’ni ushbu toifa ishlarga Oʻzbekiston Respublikasi JPKda belgilangan umumiy qoidalardan tashqari, uning maxsus bobida belgilangan alohida qoidalar ham qoʻllaniladi.
Alohida toifadagi jinoyat ishlarini yuritishning quyidagi turlari mavjud:

30.2. Voyaga yetmaganlarining jinoyatlari haqidagi ishlarni yuritish

Voyaga yetmaganlarning jinoyatlariga doir ishlarni koʻrib chiqish oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlib, jinoyat protsessida isbotlanishi lozim boʻlgan holatlardan tashqari, bunday ishlarda voyaga yetmagan shaxsning yashagan muhiti, uning tarbiyasi, jinoyat sodir boʻlishiga olib kelgan sharoitlar ham batafsil oʻrganilishi kerak.