O’zbekiston rechpublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vaziriligi

To‘g‘riqanotlilar - Orthoptera. 
Bu turkum vakillari er yuzida nihoyatda keng tarqalgan. Ular ancha yirik bo‘lib, gavdasi 
cho‘ziq boshi gipognatik tipda, tanaga erkin birlashgan, og‘iz apparati kemiruvchi tipda, oldingi ust 
qanoti tersimon, orqa qanotlari pardasimon va elpigichsimon tuzilgan.
Bosh qismida bir juft murakkab 1-3 ta oddiy ko‘zlari bor, mo‘ylovlari ko‘p bo‘g‘imli, turli 
shaklda, ular ingichka va har xil uzunlikda, ba’zilarida gavdasidan uzun (Masalan, 
temirchaksimonlar, chirildoqsimonlar), ba’zan gavdaning yarmiga teng bo‘ladi. Masalan; 
chigirtklarda. Qanotlari yaxshi taraqqiy etgan, ba’zilarida yo‘q yoki temir qanot bo‘lib aniq 
tomirlangan. Oyoqlari yaxshi taraqqiy etgan. Orqa oyoqlarining soni va boldirlari yo‘g‘onlashgan, 
baquvvat tikanlari bor. Ular sakrash uchun moslashgan. Ko‘p turlarida oldingi va o‘rta oyoqlari 
yurish, yugurish, tirmashish uchun xizmat qiladi. Ba’zilarida kovlagich tipda tuzilgan. Ba’zilarida, 
masalan, chigirtkalarda qorinchasining 1-tergitida, temirchak va chirildoqlarda oldingi boldirlarida 
tovush eshitish timpanel organi bor.
Ko‘pchilik termirchaklar va chirildoqlar, asosan erkak individlarning orqa sonlari, ust 
qanotlarida joylashgan maxsus tovush chiqarish (chirillash) moslamalari bor.
To‘g‘ri qanotlilar tuxumlarini erga, o‘simliklarga qo‘yadi. Ular tuxum, lichinka yoki imago 
davrida qishlaydi. Ular 2 xil sharoitda uchraydi: 1.Fitofillar, bular o‘simliklarda uchraydi. Ularning 
tanasi silliq yonboshi siqiq-tekis, yashil yoki sarg‘ish rangda bo‘ladi.
2.Geofillar tuproq orasida uchraydi. Ularning tanasi yassi, usti notekis, tuproq rangda bo‘ladi.
To‘g‘ri qanotlilar o‘simlikxo‘r, yirtqich, hammaxo‘r bo‘lishi mumkin. Ko‘p turlari, masalan, 
chigirtkalar qishloq xo‘jaligi zararkunandalari hisoblanadi.
Bu turkumning 20 000 dan ortiq turi bor. Turkum 2 ta kenja turkumga bo‘linadi:
1.Uzun mo‘ylovli to‘g‘ri qanotlilar
2.Kalta mo‘ylovli to‘g‘ri qanotlilar