O’zbekiston r



Download 0,5 Mb.
bet62/64
Sana20.08.2022
Hajmi0,5 Mb.
#847400
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64
Bog'liq
O’zbekiston-r

Tayanch iboralar: «tadqiqiy metod», «muammoli vaziyat», «muammoli ta‘lim», «dasturlashtirilgan o’qitish», «raqamli kartochkalar».


Boshlang’ich sinflarda kichik yoshdagi maktab o’quvchilarida atrof tabiat to’g’risida aniq tasavvurlar poydevori qo’yiladi, uning asosida kelgusi sinflarda bilimlar sistemasi (masalan, 6-sinfda botanika o’qitish uchun jonsiz tabiat to’g’risidagi bolalarning boshlang’ich maktabda olgan bilimlari alohida ahamiyatga ega bo’ladi) quriladi. Shuning bilan birga bolalarning qiziquvchanligini qondirib borish, ularning «bu nima?», «nima uchun?» kabi savollariga o’z vaqtida va mohirlik bilan javob berib borish zarur. Bolalarda atrof tabiat jismlari va hodisalariga to’g’ri munosabat hosil qilish uchun ularni o’rab olgan borliqda o’zini tuta olishga o’z vaqtida yo’naltirish g’oyat muhimdir. Bolalar erta yoshdan boshlab foydali va zararli hayvonlarning farqiga bora olishlari, yesa bo’ladigan va zaharli o’simliklarni (rezavor-meva va zamburug’larni) bilishlari, tabiat boyliklaridan oqilona foydalanish to’g’risida, tabiatni muhofaza qilish va takomillashtirish to’g’risida tasavvurga ega bo’lishi, Quyosh va kompasga qarab tomonlarni aniqlay olish, ob-havo belgilarini bilishi, tabiatning oddiy hodisalarini tushuna olishi, yil fasllarining farqiga bora bilishi kerak.
Tabiatshunoslik predmetlarini o’qitish to’g’ri yo’lga qo’yilganda bolalarga tabiatga muhabbat singdiriladi, o’simlik va hayvonlarga qiziqish vujudga keltiriladi, kuzatuvchanlik mantiqiy tafakkur va ma‘noli nutq rivojlantiriladi. Tabiat hodisalarini kuzatish o’quvchilarga taqqoslash, umumlashtirish, o’z taassurotlarini og’zaki va yozma bayon qilish uchun xilma-xil aniq material beradi. O’quvchilarning jonli tabiat bilan muloqotda bo’lishi (to’qnashishi) ularning jismoniy mehnat va estetik tarbiyasi uchun keng imkoniyatlar ochib beradi.
Biroq bu maqsadlarga erishish uchun tabiatshunoslikni o’qitish metodlarini takomillashtirish kerak bo’ladi. Boshlang’ich sinf o’qituvchilarining e‘tibori o’quvchilar bilan faoliyatining tadqiqiy metodiga qaratilmog’i zarur, chunki ularga keng bilimlar beribgina qolmasdan, ularni mustaqil bilim olishga o’rgatmoq lozim. Tabiat bilan tanishtirishda tadqiqiy metoddan foydalanib, o’qituvchi o’quvchilarga ular oldiga qo’yilgan vazifani anglab olishga yordam beradi. Uning rahbarligida o’quvchilar izlanish rejasini tuzadilar, faraz qiladilar, uning tekshirish usullarini o’ylab chiqadilar, kuzatishlar, tajribalar o’tkazadilar, isbotlaydilar, xulosalar chiqaradilar.
Kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining tabiatshunoslik darslaridagi bilish faoliyatlarida ko’rgazmalilik va predmetli tasvirlar katta rol o’ynashini hisobga olib, tadqiqiy masalalarni hal qilish uchun o’quvchilar kuzatishlarining natijalaridan, tajribalarni namoyish qilishdan, o’quvchilarning ularni mustaqil o’tkazishlaridan, o’quvchilarning hayotiy tajribalaridagi ayrim vaziyatlardan, kino, video va diafilmlar ko’rsatishdan keng foydalanish zarur.
Kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining tabiatshunoslik darslaridagi bilish faoliyatlarida tadqiqiy metodning qo’llanilishiga jo’g’rofiya xaritalari bilan ishlash misol bo’lib xizmat qilish mumkin. 4-sinfda «Vatanimiz tabiatining xilma-xilligi» mavzusini o’rganishda o’quvchilar ushbu topshiriqlarni oladilar: darslik xaritasi bo’yicha tabiiy zonalarning biri to’g’risida hikoya qiling; darsliknint shu zona to’g’risidagi maqolasini o’qing, tekstda yo’q, lekin xaritada bor bo’lgan ma‘lumotlarni aniqlang; kartografik ma‘lumotlarni to’ldiring; xarita yordamida chiqarilgan xulosalarni tasdiqlang.
Keyin o’qituvchi bolalardan xaritaga murojaat qilmasdan faqat darslik bilan cheklanish mumkinmi, o’quv materiali qanday holda oson o’zlashtiriladi, deb so’raydi. Bunday topshiriqlar g’oyat foydalidir, chunki xaritaning ahamiyatiga ishonch hosil qiladilar, matnni tahlil qilishga o’rganadilar, materialni mexanik ravishda esda saqlashdan qutilishga yordam beradi.
Tadqiqiy metoddan foydalanish natijasida «Vatanimiz tabiatining xilma-xilligi» mavzusi bo’yicha mustaqil ish bajarilishi mumkin. O’qituvchi darsni dunyoning har xil qit‘alarini taqqoslash asosida tuzadi, o’quvchilarga ushbu yo’naltiruvchi savollarni taklif qiladi: O’lkaning tabiiy zonalari janubdan shimolga tomon qanday izchillikda joylashgan? Yer yuzasining shakllarida cho’l va o’rmonlar qanday farqlanadi? Cho’l va dashtlarning o’simlik va hayvonot dunyosi o’xshashlikka egami? Bu o’xshashlikni nima bilan tushuntirish mumkin? O’lkamiz MDHning boshqa rayonlariga nima beradi va ulardan nima oladi?
Takrorlovchi suhbatdan keyin o’quvchilar olgan bilimlar jadvalda umumlashtiriladi. Keyin o’quvchilarga topshiriqlar beriladi: qizil qalam bilan har bir zonadagi jonajon o’lka tabiiy sharoitiga o’xshagan ob‘ekt va hodisalar tagini, ko’k qalam bilan esa mahalliy tabiat sharoitidan keskin farq qiluvchilar tagini chizib qo’ying.
Kichik yoshdagi maktab o’quvchilarining bilish faoliyatidagi tadqiqiy metod amaliy ish, ekskursiya va kuzatishlarda keng qo’llanilishi mumkin.

Tabiiy zonalarning xususiyatlari




Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish