O‘zbekiston milliy universiteti horijy filologiyasi fakulteti O‘zbek

 Tilning bu sathi til tizimidagi nutq tovushlarini o‘rganadi. Fikr almashish uchun foydalaniladigan so‘zlar va gaplar, albatta, tovushlar tizimida o‘z ifodasini topadi. Ammo, inson foydalanadigan tovushlar, tabiatdagi boshqa tovushlardan farqli o‘laroq, kishining nerv sistemasi tomonidan boshqarilib turadigan nutq organlari mahsulidir.

 Tilning

lug‘at

sathi

tilda

mavjud

bo‘lgan

so‘zlarning yig‘indisidan iborat. Lug‘at sathi tilning fonetik-fonologik va grammatik sathlaridan har doim o‘zgarib va rivojlanib turishi bilan ajralib, farqlanib turadi. So‘zning ta’rifi, so‘z va predmet, so‘z va tushuncha, lug‘atning o‘zgarishi, so‘zlarning bir-biri bilan munosabati, lug‘atning qatlamlari kabi muammolar leksikologiya o‘rganadigan asosiy masalalar hisoblanadi.

 Har bir tilning grammatik sathi

so‘zlarning

grammatik shakli, so‘z birikmalari va gaplardan tashkil topadi. Tilning boshqa sathlari kabi grammatikaning ham o‘z birliklari bor. Eng kichik grammatik birlik morfema bo‘lib, morfemalardan so‘zlar yasaladi, so‘zlar esa o‘z navbatida so‘z birikmalari va gaplar qurilishida qatnashadi.

 Gap grammatikaning yirik va mustaqil birligidir. Gapdan katta birliklar ham mavjud: murakkab sintakik (birlik) butunlik, abzats va matn.

• 1. Tilni tizim sifatida ta’riflang.
• 2.Tilning rivojlanishi, ichki qurilishini til birliklari tahlili yordamida asoslang.
• 3.Til tabiatini o‘rganishga doir nazariyalar va oqimlarni ayting.
• 4.Tilning fonetik-fonologik sathini misollar asosida tushuntiring.
• 5. Fonetik-fonologik sathning morfologiya va sintaksis, leksika va uslubiyat bilan uzviy bog‘liqligini yoriting.
• 6. Tilning lug‘at sathi haqida bilganlaringizni umumlashtiring.
• 7. Tilning grammatik sathini tavsiflang.
• 8. Tilning murakkab ijtimoiy hodisa ekanligi haqida o‘z fikrlaringizni bayon eting.

 Asosiy adabiyotlar:

• Abduazizov A.Tilshunoslik nazariyasiga kirish.- Toshkent: 2010.
• Ирисқулов И.Тилшуносликка кириш.-Тошкент: 2009.
• Rasulov R.Umumiy tilshunoslik. –Тoshkent: 2013.
• Тилшунослик назарияси ва методологияси. Тузувчи: Ҳ. Дадабоев. –Тошкент: 2004.
• Хolmanova Z. Tilshunoslikka kirish.-Toshkent: 2019.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!