O‘zbekiston milliy universiteti horijy filologiyasi fakulteti O‘zbek

SUN’IY BELGILAR

TABIIY BELGILAR

SEMIOTIKA

aslida u yoki bu narsa, hodisaning tarkibiy bo‘lagi -

alomatlari bo‘lib, ular inson

ongida muayyan tasavvurlarni uyg‘otishga xizmat qiladi.

shartli belgilar bo‘lib, ular predmet va hodisalar haqidagi tasavvurlarning o‘rnini bosish uchun xizmat qiladi.

Ushbu belgilarning asosiy vazifasi ma’lum bir

xabarni to‘plash, saqlash, yetkazish, ya’ni insonlar o‘rtasida aloqa vositasi bo‘lishdir.

Shu bois ularni kommunikativ-informativ belgilar deb

atash mumkin va ularga turli timsollar, signallarni kiritish mumkin.

grafik, tovushli va harakatli bo‘lishi mumkin.

Jumladan, yo‘l harakati belgilarini grafik,

signallarni tovushli, qushlar va hashoratlarning ma’lum yo‘nalishlarda uchishi, imo-

ishora, mimikalar harakatli belgilar sifatida

muayyan ma’nolarni ifodalashga xizmat qiladi.

Bu o‘rinda ayrim turlarga moslashtirilgan Morze, Brayel alifbolarini ham

misol sifatida keltirish mumkin.

Til ham muayyan belgilar tizimi hisoblanadi va ma’no, tushuncha,

fikr kabilarning ramziy belgisi bo‘lib keladi va jamiyatda mavjud boshqa belgilar bilan

umumiylikka, o‘xshashlikka ega.

Shu bois tilshunoslik va semiotika fanlari

ham o‘zaro uzviy bog‘liq bo‘lib, ularning o‘zaro munosabatidan tilni belgilar sistemasi sifatida o‘rganadigan lingvosemiotika fani ham

yuzaga kelgan.

U tildagi belgilar

tizimini boshqa nolisoniy belgilar va ramzlar bilan qiyoslab o‘rganadi.

(ramzlarning obrazliligi (masalan, qo‘l berish – do‘stlik belgisi), signallarning bir tomonlamaligi (masalan, trevoga signali).

Demak, jamiyatda belgilarning turli xillari mavjud bo‘lib, ularning har biri: