Fazalar soniga kura transformatorlar bir, uch va kup fazali (soxaviy) turlarga bulinadi

1-Mavzu:Transformatorlarning tasnifi
Transformatorlarning tasnifi. Bajaradigan vazifasiga kura transformatorlar kuyidagi turlarga bulinadi: 1) kuch transformatorlarщ 2) maxsus transformatorlar. Kuch transformatorlari uz navbatida: umumiy matssadli va souaviy turlarga bulinadi.
Elektr energiyani tejamli uzatish va iste’molchilarga taksimlash sistemasi tarkibining asosiy tsismini umumiy maksadli uch fazali ikki va uch chulgamli kuch transformatorlari xamda avtotransformatorlari xosil kiladi. Uta yukori va yukori kuchlanishli katta kuvvatli transformatorlarni transportda tashish va ularni ishlatishdagi kuyilgan talablardan kelib chikkan xolda, uch fazali ikki chulgamli transformatorlar urniga teng kuvvatli bir fazali ikki chulgamli kuch transformatorlarini ma’lum sxema buyicha ulab ishlatiladigan guru^li transformatorlar xam elektr energiyani tejamli uzatish sistemasiga kiradi.
Elektr energiyani uzatish, kabul kilish xamda ishlatishga muljallangan elektr tarmoklari va uskunalarida elektr energiyani uzgartirish (kuchlanishni oshirish yoki kamaytirish) vazifasini bajaradigan transformatorni kuch transformatori deyiladi. Bu toifaga: kuvvati 6,3 kV • A va undan katta bulgan uch va kup fazali (fazalar soni uchdan kup) transformatorlar xamda kuvvati 5 kV-A va undan katta bulgan bir fazali transformatorlar kiradi.
Normal sharoitda ishlayotgan elektr tarmogiga ulash uchun, yoxud maxsus ish sharoiti, yuklamaning xarakteri yoki ish rejimi bilan fark kilmaydigan elektr energiya iste’molchilarini bevosita ta’minlash uchun ishlab chikarilgan transformatorlarni umumiy matssadli kuch transformatorlari deyiladi.
Fazalar soniga kura transformatorlar bir, uch va kup fazali (soxaviy) turlarga bulinadi.
Elektr jixatdan uzaro ulanmagan ikki (yukori va past kuchlanishli) chulgam bilan ta’minlangan transformatorni ikki chulgamli transformator deyiladi. Past kuchlanishli chulgami teng ikkiga bulingan kuch transformatorlarini xam, kupincha ikki chulgamlilar turkumiga kiritadilar.
Agar transformatorning (yoki avtotransformatorning) xar fazasida uchta [yukori kuchlanishli (YuK), urta kuchlanishli (UK) va past kuchlanishli (PK)] elektr jixatdan ulanmagan (avtotransformatorlarda esa YuK va UK chulgamlari elektr jixatdan ulangan) chulgamlari bulsa, bunday xolda u ch chulgam li transformator (yoki avtotransformator) deyiladi. Elektr energiyaning bir kismi birlamchi tarmokdan ikkinchisiga chulgamlari elektr jixatdan ulanganligi xisobiga uzatilib, boshka kismi esa magnit maydoni orkali uzatiladigan transformatorning uziga xos kurinishini avtotransformator deyiladi.
Transformatorning (yoki avtotransformatorning) kaysi chulgamiga elektr energiya berilsa, uni birlamchi chulgam, elektr tarmogiga yoki iste’molchiga elektr energiya uzatilgan chulgamni ikkilamchi chulgam deyiladi.
Agar transformator (yoki avtotransformator) birlamchi chulgamining nominal kuchlanishi ikkilamchi chulgam nominal kuchlanishidan kichik (U1H < U2H) bulsa oshiruvchi, katta (U,H > U2H) bulganida esa pasaytiruvchi transformator (yoki avtotransformator) deyiladi.
Elektr energiyani transformatorning kaysi chulgamiga berilishiga karab transformatorni oshiruvchi yoki pasaytiruvchi sifatida foydalanish mumkinligi uning qaytarlik xossasidir.