O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

4
монлар ҳам бор. Асосий машғулотлари 
— деҳқончилик (маккажўхори, пахта 
етиштириш ва бошқалар).
ЭВЕН ТИЛИ, ламут тили — тунгус-
манжур тилларидан бири; РФнинг Саха 
Республикаси, Магадан вилояти, Чукот 
ва Коряк мухтор округлари, Камчатка 
вилояти ва Хабаров ўлкасида тарқалган. 
Сўзлашувчиларнинг умумий сони 17 
минг кишидан ортиқ (ўтган асрнинг 
охирлари). Э.т. шарқий, ғарбий ва ўрта 
лаҳжа гуруҳларига бўлинади. Улар ора-
сида қадимий белгиларни сақлаб қолган 
арман лаҳжаси алоҳида ўрин эгаллайди. 
Бу белгилар ушбу лаҳжани эвенк тили 
билан яқинлаштиради ва у баъзи адаби-
ётларда алоҳида тунгусманжур тили си-
фатида қайд этилади.
Шарқий лаҳжага мансуб ол шеваси 
адабий тилнинг асоси ҳисобланади. Ёзу-
ви 1931 йилдан лотин графикаси асоси-
да, 1936 йилдан эса рус графикаси асоси-
да шаклланган. 
ЭВЕНК ТИЛИ, тунгус тили тун-
гус-манжур тилларидан бири; РФ да 
Шарқда Охота денгизи соҳилларидан 
Ғарбда Енисей дарёсигача, Шим.да Шим. 
муз океанидан Жанубий да Байкалбўйи 
ва Амургача бўлган улкан ҳудудда, 
шунингдек, ХХР ва Мўғулистонда 
тарқалган. Сўзлашувчиларнинг умумий 
сони 65 минг (РФда 30 минг, ХХРда 35 
мингга яқин, Мўғулистонда 3 минг) ки-
шидан ортиқ (ўтган асрнинг охирлари). 
Лаҳжалари 3 асосий гуруҳга бўлинади: 
шим., жан. ва шарқий. Сезиларли тафо-
вутлар, хилмахилликларга қарамай, бу 
лаҳжалар муайян даражада бошқа тун-
гус-манжус тилларига хос бўлган уму-
мий хусусиятлар мажмуи билан бирлаш-
ганлар, ҳатто баъзи олимлар солон ва 
негидал тилларини Э.т.нинг лаҳжалари 
деб ҳисоблайдилар. Адабий тилга жан. 
лаҳжанинг неп шеваси, 1953 йилдан эса 
полигус шеваси асос бўлган. Ёзуви 1931 
йилдан лотин графикаси, 1936 йилдан 
эса рус графикаси асосида шаклланган.
ЭВЕНКЛАР (ўзларини орочон деб 
аташади; эски номлари — тунгуслар) — 
Красноярск ўлкаси ва Сибирнинг бошқа 
минтақаларида яшовчи халқ. РФдаги 
умумий сони 29,9 минг киши (1990-й.
лар ўрталари). Хитойда 35 минг киши 
яшайди (1992). Эвенк тилида сўзлашади. 
Диндорлари анъанавий эъти қодларга 
сиғинади, православлар ҳам бор. Асо-
сий машғулотлари — буғучилик, қисман 
балиқ овлаш.