O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭМАН ИПАК ҚУРТИ, дуб ипак 
қурти — товускўзлилар оиласи, Ап-
гпегаеа туркумига мансуб, ипак олиш 
ҳамда ундан жужунча ишлаб чиқариш 
учун боқиладиган капалаклар тури. Хи-
той Э.и.қ. (А.регпуО 250 йилдан бери 
боқиб келинади. Собиқ СССРда 1937 

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
121
йилдан боқила бошлаган. Э.и.қ. ҳар хил 
турдаги эман барги билан озиқланади. 
Одатда, 2 авлод беради. Ғумбаги пилла-
да — ҳарорати 2° бўлган махсус хона-
ларда сақланади. Баҳорда улардан йирик 
(қаноти ёйилганда 10,5—11,5 см) капа-
лаклар чиқади. Япон Э.и.қ. (АЛататаГ) 
ўрмонда ҳаёт кечиради ва Японияда Хи-
той Э.и.қ.и билан бир қаторда боқилади; 
қаноти ёйилганда ўртача 15,6 см, шох-
ларга қўйилган ғумбаги қишлайди. 
Э.и.қ.нинг пилласи тўлалигича чувалан-
майди ва, асосан, ип йигиришда фойда-
ланилади. Хитой Э.и.қ.нинг ипаги тут 
ипак /до/имникидан йўғонроқ, лекин 
жуда гшшиқ. Хитой Э.и.қ.нинг кам-
чилиги унинг қийин чуваланишидан 
ташқари пиллада ипак миқдорининг 
камлиги (ўртача 8—9%) ҳамда қуртнинг 
озуқа сифатига юқори талабчанлиги ва 
боқишнинг қийинлиги ҳамдир. Ҳоз.да 
иқтисодий томондан мақсадга мувофиқ 
эмаслиги туфайли Э.и.қ. кам боқилади 
(қ. Ипак қурти).
ЭМАНАЦИЯ (лот. етапагю — аж-
ралиб чиқиш, тарқалиш) — динийфал-
сафий термин. Бунга кўра, моддий олам 
илоҳий ибтидо (худо)дан аста-секин, 
босқичмабосқич ажралиб чиқади. Э. 
ҳақида ҳам материалистик (Эмпедокл, 
Левкипп, Демокрит), қам идеалистик 
(Платон, Аристотель, Плотин) таъли-
мотлар илгари сурилган. Э. ҳақидаги 
материалистик таълимот маълум дара-
жада деярли барча қадимий натурфал-
сафа учун хос бўлган. Мас, Эмпедокл 
кўришни бизнинг қиссий органларимиз-
нинг қўзғалишига мос тушувчи элемент-
ларнинг ажралиб чиқиши, тарқалиши 
деб тушунтирган. Идеалистлар фикри-
ча, ғоялар олами туфайли моддий олам 
вужудга келган. Яқин ва Ўрта Шарқда 
Форобий, Ибн Сино, Ибн Рушд ҳамда 
мутасаввифлар — Боязид Бистомий, 
Мансур Ҳаллож, Ш. Суҳравардий ва 
бошқаларнинг фалсафий қарашларида 
илгари сурилган Э. тўғрисида таълимот 
пантеизмнит ривожланишига таъсир 
қилган.