O’zbekiston davlat san’at va madaniyat instituti fakultet: xalq ijodiyoti

Din sotsiologiyasi.

• Ijtimoiy hayotning muhim jabxasi bo’lgan din va diniy ehtiqod masalasi sotsiologiya fanining muhim obhektlaridan biri hisoblanadi. Sotsiologiya jamiyat hayotini O’rganar ekan, shu hayotning muhim tarkibiy qismi bo’lgan va ayni paytda unga kuchli tahsir O’tkazuvchi omil - din doimo uning diqqat markazida bo’lgan. Kont jamiyat taraqqiyotini davrlarga bo’lar ekan, asosiy mezonlardan biri sifatida dinga murojaat qiladi. Unint fikricha insoniyat O’z rivojida uch bosqichni bosib O’tadi. Bular quyidagilar: teologik, metofizik va ilmiy bosqichlar. Har uch bosqichda ham din muayyan rol O’ynaydi

Din quyidagi O’ziga xos belgilarga ega:

• 1. Muayyan ehtiqod va tahlimotning mavjudligi. Har bir din dunyoni O’z nazaricha izohlaydi va ishonuvchilarda muayyan ehtiqod shakllantiradi. 2. Marosim va rasm rusumlar. Har bir din O’ziga xos marosim va rasm rusumlarga ega. 3. Diniy marosim va rasm rusumlarning muayyan qismi faqat belgilangan joylarda jamoa bo’lib bajarilishi. Masalan, yahudiy va xristian dinida ibodatning asosiy qismi sinagogda va cherkovda bajariladi. Islom dinida erkaklar tomonidan O’qiladigan namoz asosan jomhe masjidlarida O’qiladi. Din sehrgarlikdan avvalo mana shu belgi bilan, yahni muayyan marosimlarni muayyan davrlarda bajarish bilan farqlanadi. Sehrgar va shomonlar g’ayritabiiy harakatlarni individual holatda bajarsalar, dindorlar diniy marosim va ibodatlarni asosiy qismini jamoa bo’lib bajaradilar. Sanab O’tilgan belgilarning uchtasi ham dunyoviy dinlarning barchasida mavjud. Bu dinlar quyidagilar: iudaizm, xristianlik, islom.

Iudaizm ular ichida eng qadimiysi bo’lib, miloddan taxminan ming yil oldin shakllangan. Bu din O’sha davrdagi dinlardan farqli O’larok, yakka xudoni tan olardi. Milodning dastlabki asrlarida yahudiylar dunyoning kO’p mamlakatlariga tarqab ketdilar, lekin biror mamlakatda iudaizm rasmiy din sifatida tan olinmadi. KO’p mamlakatlarda bu din vakillari tahqib ostiga olindi. Ikkinchi jahon urushi yillarida natsistlar tomonidan kO’plab yahudiylar qirib yuborildi. Urush tugagach, Isroil davlati tashkil topdi va unda iudaizm rasmiy din sifatida ehtirof etildi

• Iudaizm ular ichida eng qadimiysi bo’lib, miloddan taxminan ming yil oldin shakllangan. Bu din O’sha davrdagi dinlardan farqli O’larok, yakka xudoni tan olardi. Milodning dastlabki asrlarida yahudiylar dunyoning kO’p mamlakatlariga tarqab ketdilar, lekin biror mamlakatda iudaizm rasmiy din sifatida tan olinmadi. KO’p mamlakatlarda bu din vakillari tahqib ostiga olindi. Ikkinchi jahon urushi yillarida natsistlar tomonidan kO’plab yahudiylar qirib yuborildi. Urush tugagach, Isroil davlati tashkil topdi va unda iudaizm rasmiy din sifatida ehtirof etildi