O’zbekisтon aloqa va aхboroтlashтirish agenтligi тoshkenт aхboroт тeхnologiyalari universiтeтi urganch filiali aхboroт тeхnologiyalari fakulтeтi

Nazorat savollari:

1. 
   Ma’lumotlar modellari?
   
2. 
   Ma’lumotlarning binary modellari
   
3. 
   Mohiyat va aloqaning farqi?
   
4. 
   Tiplar grafi nima?
   
5. 
   Binar munosabat nima?
   
6. 
   Ma’lumotlarning infalogik modellari
   
7. 
   Elementar fakt nima?
   
8. 
   Fundamental hususiyatlarnima?
   
9. 
   Kalit nima va filtirldan farqi?
   

4 – MA’RUZA.

RELYATSION ALGEBRA.
Reja:

1. 
   Koddaning relyatsion algebrasi.
   
2. 
   Maxsus relyatsion operatorlar.
   
3. 
   Relyatsion algebrada so’rovlar.
   

Tayanch tushuncha: ralyatsion algebra,ma’lumotlarning relyatsion modelli, ma’lumotlar bozasi boshqarish tizimlari(MBBT), atribut, ob’ekt, ma’lumot bayoni, tranzaksiya chegarasi, relyatsion tizim

1. Ma’lumotlarning relyatsion modeli birinchi bor 1970 yilda Ye.F.Kodd tomonidan taklif qilingan bo’lib, u ma’lumotlarni tavsiflash va tasvirlashning amaliy dasturlaridan bog’liq bo’lmasligini ta’minlash masalasini hal qilishga xizmat qiladi.

Ma’lumotlarning relyatsion modeli asosida «munosabat» tushunchasi yotib, u inglizcha relation so’zidan olingan. Ba’zi bir qoidalarga amal qilgan holda munosabatlarni ikki o’lchovli jadval ko’rinishda tasvirlash mumkin. Chunki jadval har qanday odamga tushunarli va qulaydir.

Real dunyo ob’ektlari haqidagi ma’lumotlarini EHM xotirasida saqlash va ular orasidagi aloqalarni modellashtirish uchun munosabatlar (jadval) to’plamidan foydalanish mumkinligini Ye.F.Kodd isbotlab berdi. Masalan, «talaba» mazmunini saqlash uchun ТALABA munosabatidan foydalaniladi. Bu mazmunning asosiy xususiyatlarini quyidagi jadvalning ustunlari tasvirlaydi:

ТALABA