O‗zbekiston aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsion texnologiyalar davlat

uchinchi navbatdagi 
asosiy vazifasi - talabaning bilimini, 
ko‘nikmalarini va malakasini nazorat qilishdir. O‘qituvchining bu an‘anaviy 
vazifasi, masofaviy ta‘limda joriy va yakuniy nazoratlar uchun maxsus test 
vazifalarini tuzishga qaratilgan. Testlashtirish jarayonini amalga oshirish 
prosedurasi esa o‘qituvchining o‘zi yoki natijalarini o‘qituvchiga keltirib beruvchi 
uslubchi orqali amalga oshirish mumkin. 
Shunday qilib, masofaviy ta‘limda o‘qituvchining asosiy vazifalari 
quyidagilardan iboratdir: 

o‘quv kursini ishlab chiqish; 

---


o‘quvchini o‘quv - bilim olish faoliyatini boshqarish;

fanni o‘rganish bo‘yicha yo‘riqnomani ishlab chiqish; 

fan bo‘yicha maslahatlarni berish va zaruriy yordam ko‘rsatish; 

o‘qitish natijalarini nazorat qilish. 
Masofaviy ta‘lim tizimida o‘quv kursi asosan mustaqil ta‘limga 
yo‘naltirilgan bo‘lib, bunda o‘quv jarayoniga talabaning quyidagi ikki faoliyat 
yo‘nalishi kiritiladi: 

turli shakldagi o‘quv materiallari va o‘quv-texnologik vositalardan 
foydalangan holda mustaqil ta‘lim olishi; 

o‘qituvchi, uslubchi va boshqa talabalar bilan muloqot qilishi. 
Birinchi holda tinglovchining o‘quv-bilim olish faoliyatini boshqarish 
ma‘lum bir fanni o‘rganish bo‘yicha yo‘riqnoma asosida amalga oshiriladi. Ammo 
bunda uslubchi, tinglovchining salohiyatini o‘quv jarayonidagi unga noma‘lum 
bo‘lgan yangi uslub, shakl va ko‘rinishlar bilan orttirish yoki u bilgan uslubiy 
imkoniyatlarni yangi shart - sharoitlarda samarali foydalanishda yordam berish 
orqali, muhim o‘rin egallaydi. Ikkinchi holatda esa, tinglovchilarni o‘zaro 
aloqalariga muhim ahamiyat beriladi.
Agar, guruh a‘zolari orasida bevosita aloqa o‘rnatish imkoniyati bo‘lmasa, 
unda ularning har biriga, bir-birlari bilan o‘quv vazifalarini echish va o‘zaro 
muammolarni hal qilishda, shuningdek erkin holdagi aloqalari uchun, boshqalar 
to‘g‘risidagi barcha axborotlarga kirish imkoniyatini ta‘minlash zarur. 
Odatda, uslubchining faoliyat vazifalarini aniqlovchi quyidagi asosiy 
funksiyalar belgilanadi:

tinglovchilarga ularning kasbiy shakllanishida yordam berish; 

tinglovchilarning o‘quv-bilim olish faoliyatini tashkiliy boshqarish; 

tinglovchining o‘quv-bilim olish salohiyatini oshirish; 

o‘quv-uslubiy materiallarni tinglovchi tomonidan to‘g‘ri va samarali 
foydalanishda unga yordam berish; 

tinglovchilarga kursning o‘quv-uslubiy ta‘minlanishi masalalari 
bo‘yicha guruh va individual shakllarda maslaxatlarni o‘tkazish; 

---


o‘quv jarayoni jadvalining bajarilishini nazorat qilish; 

tinglovchilar o‘rtasidagi o‘zaro o‘quv aloqalarni ta‘minlash.
Tinglovchilar bilan bevosita (masofaviy ta‘lim markazlarida) yoki 
masofaviy rejimda aloqa qilishi mumkin. 
Hozirda 
masofaviy 
ta‘limda 
quyidagi 
zamonaviy 
axborot 
va 
telekommunikasion 
texnologiyalar 
qo‘llanilmoqda: 
elektron 
pochta, 
telekonferensiyalar 
tizimi, 
Web-serverlar, 
mediaserverlar, 
kompyuterli 
videokonferens aloqa tizimlari va boshqalar. 
Ushbu texnologiyalarni masofaviy ta‘limni tashkil qilish uchun to‘g‘ri 
tanlash ko‘p xolatlarga bog‘liqdir. Bu, birinchi navbatda mintaqaning axborot va 
telekommunikasiya tuzilmasining taraqqiyot darajasiga bog‘liq Internetga kichik 
tezlikdagi telefon kanallari orqali ulanish elektron pochta va Web-muhit bilan 
ishlash imkoniyatini yaratadi, lekin bunda interaktiv Web-texnologiyalarini 
ishlatish samarali bo‘lmaydi, kompyuterli videokonferens aloqalarni amalga 
oshirish imkoniyati esa yanada ko‘proq cheklanadi. 
AQSH, Shvesiya, Finlandiya va Rossiya universitetlarida o‘tkazilgan 
tadqiqotlarning natijasiga asosan, tinglovchiga o‘quv ma‘lumotlarini etkazishning 
zamonaviy axborot va telekommunikasion texnologiyalardan samarali foydalanish 
uchun quyidagi nisbiy bo‘linish tavsiya qilinadi: 

chop etilgan o‘quv materiallari (sirtqi ta‘limning an‘anaviy 
texnologiyasi) - 40 - 50%; 

Web-serverlarida joylashgan o‘quv materiallari - 30 - 35%; 

kompyuterli videokonferensaloqa - 10 - 15%;