O`zbekison respublikasi

O`ZBEKISON RESPUBLIKASI

OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG`ONA DAVLAT UNIVERSITETI
“FIZIKA –TEXNIKA” FAKULTETI
“FIZIKA” KAFEDRASI
“FIZIKA” yo`nali shi 20.13A guruh
talabasi Qurbonov Islomiddin Abdujabbor o’g’lining
“OPTIKA” fanidan
“Lyuminessensiya hodisasi va uning qo’llanishi” mavzusidagi
KURS ISHI

Kurs ishi rahbari: Q. G`aynazarova
Bajardi: I.Qurbonov


Farg`ona-2022
MUNDARIJA
KIRISH.…………………………………………………………………...3
I.BOB. ATOM VA MOLEKULALARNING NURLANISHI SPEKTRlL QONUNIYATLAR…...………………………………………………..… ..6
1.1. Chiziq-chiziq spektrlar…………………………………………………… ……..6
1.2. Suyuqlik va qattiq jismlarning fotolyuminestsentschyasi. Lyuminestsentsiyaning spektral tarkibi. Stoks qoidasi………………………………………………………..16
II.BOB.LYUMINESTSENTSIYANING TAʼIFI VA DAVOM ETISH VAQTINING MEZONI…………………………………………………………...24
2.1. Lyuminestsentsiyaning davom etish vaqti. ……………………….…………….24
2.2 Kristall fosforlar ………………………………………………….……………...25
XULOSA………………………………………………………………….2
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………...……………..3
KIRISH
“Eng katta boylik-bu aql-zakovat va ilm,
Eng katta meros-bu yaxshi tarbiya,
Eng katta qashshoqlik-bu bilimsizlikdir!”
Sh. M. Mirziyoyev

Kurs ishining dolzarbligi: yorug`lik nurining tarqalishini ikki hil nazariya bilan o`rganamiz: Gyugensning to`lqin nazariyasi va Nyutonning zarra nazariyasi hisoblanadi.
Yorug`lik nuri qanday tarqalishi, rang hosil bo`lishi, ko`rish kabi bir qator tushunchalarni ifodalash uchun bir qancha olimlar o`zlarining nazariyalarini yaratishdi.Bularning ichida Nyuton yaratgan zarracha nazariyasiga to`xtaladigan bo`lsak "Yorug`lik nuri bu uning energiyasini tashuvchi zarralar oqimidan iborat bo`lib ular faqat haraktda mavjuddir" deyiladi.Bundan ko`rinadiki zarracha biron tezlik bilan borib jismlar bilan tasirlashishi natijasida u sirtga albatta zarra berishi kerak degan hulosa chiqib keladi.Haqiqatdan ham bu bosim bor yo`qligini aniqlash uchun bir qancha tajribalar olib borilgan bo`lib ulardan biri Lebedov tajribasi hisoblanadi.U yorug`lik nuri zarra bo`lib to`siqqa urilgan vaqtda yaltiroq sirtlardan qaytishi qora sirtlarda esa yutilishidan bosimlar farqi yuzaga kelishini amaliyotda qo`llab ko`rmqochi bo`ldi.Buning uchun yengil aylanuvchi o`qqa ikkita yaproqchalarni iladi.Ularning ikki tarafi ikki xil qaytarish koefitsiyentiga ega bo`lgani sababli ular aylanishi kerak edi.Tajriba natija berdi lekin bu natija nazariyaga teskari bo`lib yaproqchaning qora tarafiga aylanadi.Shunday bo`lsa ham tajriba yorug`lik bosimi borligini isbotlab berdi.Ularning teskari aylanishiga sabab esa o`sha sirtlarga ko`zga ko`rinadigan nurlardan boshqa sohadagi nurlarning yutish koefitsiyenti harxilligidir.Yani ko`zga ko`zga ko`rinadigan nurlardan boshqa infraqizil ultrabinafsha sohadagi nurlar ham unga bosim berishidir.
Undan oldingi olimlar quyosh yonidan o`tgan kametalarning dumi egrilanishiga sabab yorug`lik bosimiligini shu paytlar tahmin qilib ketishgan.
Zamonaviy spektroskopiya oldiga molekulalararo o`zaro ta’sir va bu ta’sirning tabiati hamda fizik mexanizmlarni o`rganishdek dolzarb muammolar qo`yiladi. Bu muammolarni o`rganish uchun turli optik usullar qo`llaniladi. Bu optik usullar ichida eng samaralisi spektroskopik usuldir. Bularning orasida yorug`likning kombinatsion sochilish spektri o`zining antiqaligi bilan ajralib turadi.
Yorug`likning kombinatsion sochilishi bu moddadan yorug`lik sochilganda uyg`otuvchi chastotadan tashqari qo`shimcha chastotaning hosil bo`lishidir.
Har xil moddalar uchun kombinatsion sochilishi chizig`i molekulaning tuzilishiga bog`liq. Aralashma chizig`ining soni, holati va intensivligi sochuvchi moddaning xarakterli xossalarini aks ettiradi.
Prezidentimizning 2020-yil 29-oktyabrdagi “Ilm-fanni 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to`g`risida”gi PF-6097-sonli. Farmoniga asosan, optik qonuniyatlarga asoslangan qo`llaniladigan asboblarni yaratishda zarur bo`lgan linzalar olish, ularning tannarxini pasaytirish maqsadida optik qurilmalar tarkibi va optik xossalarini o`rganish optika faninining dolzarb muammo bo`lib qolmoqda.