Ozbek tili

-r, -ar(bo‘lishsizi -mas). qaytar dunyo, uchar yigit, so‘nmas hayot. 

-ajak.   bo‘lajak kuyov, qurilajak bino. 

 -asi.     kelasi kun, kelasi zamon. 

-vchi, -uvchi.  azon aytuvchi, kechira oluvchi. 

Tarixiy  asarlarda  sifatdoshning  –mish  (kelmish  mehmon),  -g‘lik(yasatig‘lik  uy, 

chirog‘i  yoqig‘lik xonadon), -rlik  (qorin to‘ydirarlik bir kasb) kabi affikslar bilan  yasalgan 

shakllari ham uchraydi. 

Sifatdoshlar  ham  barcha  fe’llar  singari  o‘timli-o‘timsiz,  bo‘lishli-bo‘lishsiz  va 

zamon  ma’nosini  ifodalash  xususiyatiga  ega:  rasm  chizgan  qiz  --  o‘timli,  rasm  chizilgan 

daftar  --  o‘timsiz,  o‘qigan  --  bo‘lishli,  o‘qimagan  –  bo‘lishsiz,  kelgan  --  o‘tgan  zamon, 

kelayotgan -- hozirgi zamon, bo‘lajak – kelasi zamon. 

Sifatdoshlar  ifodalagan  zamon  nisbiy  bo‘ladi.  Harakatning  nutq  so‘zlanib  turgan 

paytga  munosabatini  bevosita  ko‘rsatmaydi.  Uning  qaysi  zamonga  tegishliligi  gapning 

kesimi  orqali  anglashilgan  vaqtga    yoki  gapning  umumiy  mazmuni  bildirgan  vaqtga 

nisbatan belgilanadi: Topshiriqni birinchi bajargan (bajaradigan) o‘quvchini taqdirlayman. 

Buning ustiga mamlakatning har yeridan sen tanimagan (tanimaydigan) odamlardan har xil 

xatlar, g‘alati-g‘alati sovg‘a kelib turadi (A.Qahhor).   

Sifatdoshlar  otlashganda  otga  xos  xususiyatlarga  ega  bo‘ladi.  Kuygan  o‘lanchi 

bo‘lar, suygan – laparchi. Qizni so‘raganga ber, qimizni suvsaganga.