Ozbek tili

            Undovlarni tahlil qilish tartibi 

1.

 

 Ma’no turi. 

2.

 

 Qo‘llanishiga ko‘ra turi. 

3.

 

 Otlashgan-otlashmaganligi. 

4.

 

 Gap mazmuni bilan aloqasi va qo‘llanish o‘rni. 

5.

 

 Sinonimi. 

6.

 

 Gapdagi vazifasi. 

Namuna: Oh, bevafo dunyo! (P.Qodirov) 

1.Holat undovi. Afsuslanish ma’nosini ifodalagan. 

2.Yakka holda qo‘llangan. 

3.Otlashmagan. 4.Gap mazmuniga mos. Gapning boshida kelgan.     5.Eh. 6.Kirish 

so‘z.

               

 

TAQLID SO‘ZLAR

 

 

Dars  o‘quv maqsadi: talabalarga taqlid so‘zlar hаqidа mа’lumоt bеrish  

Tushunchalar va tayanch iboralar: Taqlid so‘zlarning umumiy grammatik belgilari. 

Taqlid so‘zlarning turlari: tovushga taqlid so‘zlar, holatga taqlid so‘zlar  

Asosiy savollar:

 

1. Taqlid so‘zlarning umumiy grammatik belgilari.  

2. Taqlid so‘zlarning turlari.  

Asosiy o‘quv materiali qisqacha bayoni: 

Turli  tovush  yoki  harakat-holatga  taqlidni  bildiruvchi  so‘zlar  taqlid  so‘zlar 

deyiladi. Ma’nosiga ko‘ra ikkiga bo‘linadi: 

1. Tovushga taqlid: qars-qars, gumbur-gumbur, chug‘ur-chug‘ur, taq- tuq, g‘arch-

g‘urch kabi. 

2. Harakat-holatga taqlid: apil-tapil, milt-milt, g‘uj-g‘uj, yalt-yult kabi. 

Qo‘llanishiga  ko‘ra  yakka,  juft  va  takror  holda  bo‘ladi:  pirr,  g‘ovur-g‘uvur,  qalt-

qalt kabi. 

---

40 

 

Taqlid so‘zlar gapda hol, aniqlovchi vazifasida kelishi mumkin: Ko‘zidan duv-duv 

(hol) yosh to‘kardi. Uzoqdan g‘ovur-g‘uvur (aniqlovchi) ovozlar kela boshladi.  

Taqlid  so‘zlar  otlashganda  otga  xos  vazifalarni  bajara  oladi:  Shivir-shivirni  bas 

qiling. 

         Taqlid so‘zlarni tahlil qilish tartibi: 

1.

 

 Ma’no turi. 

2.

 

 Qo‘llanishiga ko‘ra turi. 

3.

 

 Otlashgan – otlashmaganligi. 

4.

 

 Gapdagi vazifasi. 

Namuna: Uzoqdan duk-duk ovoz kelardi. 

Duk-duk – taqlid so‘z. 

1.Tovushga taqlid. Jonsiz, qattiq jismlar tovushiga taqlid. 

2.Takror  holda  qo‘llangan.  Tovushning  davomiyligini,  takrorlanib  turishini 

anglatadi. 

3.Otlashmagan. 

4.Aniqlovchi vazifasida kelgan.