O‘zbek tili va adabiyoti

2

2.	O‘zbek matnshunosligi shakllanishining tarixiy ildizlari. Islom va yozuv.	Yozuvlarning paydo bo‘lishi (piktografik, ieroglifik, fonografik, xorazmiy, so‘g‘diy, paxlaviy, boxtariy, uyg‘ur yozuvlari). Kitob bosishning ilk namunalari. Oltin yorug‘. “Devonu lug‘otit turk”.Arab yozuvi va musulmon kitobatchiligi an’analari, qo‘lyozma matnlar va ularning umumiy belgilari, xat turlari. Turonzamin yerlariga islom dini va arab yozuvining kirib kelishi. Islom madaniyatida kitobat san’ati. Basmala, hamd, na’t, bag‘ishlov xatmul-kitob, kolofon. O‘rta Osiyoda hadis ilmining rivoji. Qur’oni Karimni tafsirlash, sharhlash, fiqhiy masalalar bilan bog‘liq ijmo’, aqoyid ilmlarning keng yoyilishi. Xat turlari.	2
3.	Temuriylar davri matnshunosligi (XV asr)	Temuriylar davri o‘zbek matnshunosligi rivojining 2-bosqichisifatida. Boysung‘ur Mirzo. Boysung‘ur mirzo kutubxonasi. “Shohnoma” matni rekonstruksiyasi. Alisher Navoiy. Navoiy va kitobat san’ati. Xattotlik. Temuriy shahzodalar faoliyatida kitobatga e’tibor. Bu davrda yaratilgan manbalarning janriy o‘ziga xosliklari. Gloss, interpolyasiyalar, abjad, ta’rix, muammo.	2
4.	XVI- XIX asrlar o‘zbek matnshunosligi. Lug‘atlar va ularning asar matnlari sharhidagi o‘rni.	XVI—XIX asrlar o‘zbek matnshunosligida ko‘ringan yangiliklar. Manoqiblar, tazkiralar, yig‘ma-qiyosiy matnlar. Litografiya nashrlarining paydo bo‘lishi, fixristlar, atributsiya. Noshirlik ishlariningjonlanishi. O‘zbek matnshunosligi tarixida lug‘atchilik ishlarining paydo bo‘lishsabablari. Lug‘atlarning matnshunoslik rivojidagi o‘rni. Devoni lug‘otit- turk. Navoiy asarlariga bag‘ishlangan lug‘atlar.	2
5.	XX asr va mustaqillik davri o‘zbek matnshunosligi	XX asrda mumtoz adabiy merosga munosabat masalasi. XX asr boshlarida Turkistonda matbaachilik rivoji. Jadidlarning matnshunoslik faoliyati. Sho‘rolar davrida matnshunoslik. P.Shamsiyev, H. Sulaymon, S.G‘aniyeva ilmiy tadqiqotlarida matnshunoslikka oid qarashlar. Navoiy asarlari matnlari tadqiqi. Mustaqillik davrida matnshunoslik rivoji	2
6.	Qo‘lyozma manbalar: matn tarixi. Matnshunoslikning tadqiq usullari	Matn tarixi tushunchasi. Matn tarixini tiklashning xalqimiz ma’naviy hayoti tarixini o‘rganishdagi o‘rni. To‘liq,nuqsonli, tuzatilgan (tahrir qilingan) va tugatilmagan matnlar. Matn tarixi tadqiqida bevosita va bilvosita belgilarning o‘rni. Matniy tafovutlarni tahlil qilish usuli. Asosiy matn tuzish usuli. Ko‘chirishdagi xatoliklarni tahlil qilish usuli. Muallif matni xatoliklarini aniqlash usuli. Matnni ongli ravishda o‘zgartirish hollarini tahlil qilishusuli. Qo‘lyozma tavsifini amalga oshirish usuli. Konyektura yo‘li bilan matnni tiklash usuli. Qo‘shimchalar va tushirib qoldirishlarni aniqlash usuli. Gloss va interpolyasiyalar tahlili. Qo‘lyozma nusxalar o‘rtasidagi farqlar tahlili. Nusxalar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik va munosabatni aniqlash usuli. Matnlarni klassifikatsiya qilish (tasniflash) usuli. Tekstologik belgilarni aniqlash usuli. Matnni tiklash (rekonstruksiya) usuli. Matnni sanalashtirish usuli. Matnning yaratilish joyini aniqlash usuli. Atributsiya va ateteza.	2
7.	Matn tuzish: Matn shakllari va ularni tuzish Prinsiplari	Matn shakllari: 1. Ilmiy-tanqidiy matn. 2. Yig‘ma-qiyosiy matn. 3. Ilmiy-ommaviy matn. Dastxatnusxa. Tayanch nusxa. Asos nusxa. Yordamchi nusxa. Tanqidiy matnda ilmiy apparatning o‘rni. Matnga xavola qilinadigan ilmiy ko‘rsatkichlar tarkibi. Matn va nashr. Sharh va izohlar. Nasriy bayon. Faksimile.	2
8.	Badiiy va ilmiy asarlarning matniy o‘ziga xosliklari. Matnlarni transliteratsiya qilish muammolari (tabdil)	Devon. Devonning manba sifatidagi o‘ziga xosligi va tuzilishi. Kulliyot. Bayoz. Bayozlarning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni va ahamiyati. Tazkira. Tazkiraning tuzilishi va o‘ziga xos xususiyatlari. Tazkiranavislik tarixi. Tarixiy asarlar. Tarixiy asarlarning tuzilishi va o‘ziga xos xususiyatlari.