O‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek adabiyotini o‘qitish metodikasikafedrasi

N. I. Veselovskiy
: “Bobur botirligining cheki bo‘lmagan: uning butun hayoti jasorat 
namunlari bilan to‘lib- toshib yotibdi” 
Erskin
: “Biz Osiyodagi hukmdorlar ichidan Bobur singari genial va talantli 
kishilarni kamdan – kam uchratamiz”.
Eduard Xolden
: “Bobur fe’li sajiyasiga ko‘ra Trezorga qaraganda sevishga 
arzigulikdir” 

---

69 
Rajiv Gandi:
“Farg‘onalik mard, nozikdid Bobur ismli yigit gang 
tekisliklarimizgacha yetib kelgan, buyuk mo‘g‘illar sulolasi atalgan 
saltanatimizga asos solib, o‘zini hind deb bilgan edi” 
Yangi darsning bayoni 
Dastlab o‘quvchilarga lirika haqida ma’lumot beriladi. Bobur o‘zbek va 
fors tillarida ijod etgan zullisonayn shoirdir. U o‘zbekcha she’rlarini to‘plab, 1519 
– yilda Qobulda, 1528-29 Yilda Hindistonda devonlar tuzgan.Bu ikki top’lam 
o‘sha joylar nomi bilan “Qobul devoni”, “Hind 
devoni” deb ataladi. Qobul devoni topilgan emas. 
Mutaxassislarning 
fikricha, 
saqlanib 
qolgan 
she’rlarining soni 400 dan ortiq. Shundan 119 tasi 
g‘azal, 231 tasi ruboiy. Shuningdek, shoir 
devonidan tuyuq, fard, masnaviy, qit’a, muammo 
kabi janrlar ham o‘rin olgan. Bobur devonining 
katta qismi g‘azallardan iborat. G‘azallarning ma’lum qismi hasbi hol xususiyatiga 
ega bo‘lib, shoir hayotining muayyan lavhasi bilan bog‘lanadi. Uning “Topmadim” 
radifli g‘azalini olaylik. Unda Samarqandday ulug‘ va muqaddas ota yurtini ikki 
marotaba qo‘lga kiritib, ikki marotaba qo‘ldan berishiztirobi, madad kutgan
kishilarning loqayd va beparvoligi tug‘dirgan yo‘lg‘izlik hissi, sarsonlikda kechgan 
kunlar alami an’naviy ishqiy mavzuga xos tafsillar orqali ifodalangan. Bobur 
g‘azallari mavzuga ko‘ra xilma-xildir. Unda hayotga bo‘lgan mehrt aks etgan 
jo‘shqin g‘azallar ham, afsus nadomat to‘la sh’erlar ham bor. Shoir hoh dunyoning 
achchiq- chuchugini tatib ko‘rgan kishi sifatida falsafiy mushohada yuritadi, 
odamlarni har qanday holda yaxshilik qilishga chorlaydi, goh taqdirning ayovsiz 
zarbalariga chiday olmay, el-yurtdan bosh olib chiqib ketmoqchi bo‘ladi. Insonga 
xos quvonch ham, g‘am ham bu g‘azallarda bor.Shu va boshqa ma’lumotlar aytilib 
darslikda berilgan she’rlari tahlil qilinadi,sharhlanadi. 
Bobur ruboiy janrida ham samarali ijod qildi. U tabiatan ijtimoiy – 
falsafiy bo‘lgan ruboiy janriga kundalik hayotiy mazmunni kiritdi. Uning 

---

70 
ruboiylari sarson – sargardon kechgan hayotining iqrornomalaridan taassurot 
qoldiradi. Hech bir yurt uning uchun Vatan bo‘lolmaydi.
Tole yo‘qi jonimga balolig‘ bo‘ldi,
Har ishniki ayladim xatolig‘ bo‘ldi. 
O‘z yerni qo‘yib, Hind sori yuzlandim, 
Yo rab netayin , ne yuz qarolig‘ bo‘ldi. 
Bobur she’riyatini o‘qib bir narsaga amin bo‘lasiz: u hayotni sevadi, umrning har 
qanday daqiqasini g‘animat biladi. Shuning uchun har qanday og‘ir kunlarda ham 
yashashga intildi, izlanishdan to‘xtamadi, ijodda davom etdi. Shoirning 
hayotsevarligi, ayniqsa yoz fasli, do‘stlarninf suhbati “Sendek menga bir yori 
jafokor topilmas” kabi g‘azallarida yaqqol aks etgan. Demak, shoir she’rlari 
benihoya samimiy tuyg‘ular bilan yog‘rilgan.