o’zbek tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun “O’zbek tilida leksik okkazionalizmlar”

BMI maqsadi
. Ushbu ishning asosiy maqsadi o’zbek tilidagi lug’aviy 
okkazionalizmlarning lug’aviy xususiyatlari, matnlardagi badiiy-estetik 
vazifalarini o’rganishdir.
BMI vazifalari
.Ushbu maqsadni amalga oshirish uchun quyidagi 
masalalar qo’yildi: 

o’zbek tili badiiy matnlaridagi okkazional so’zlarni to’plash va ularni
muayyan sistemaga solish; 

okkazional so’zlarning mohiyati, asosiy lisoniy, nolisoniy xususiyatlarini 
o’rganish; 

okkazional so’zning unga yondosh hodisalardan farqini aniqlash; 

okkazionalizmlarning til va nutq sistemasiga munosabatini belgilash; 

okkazional so’zlarning adabiy normaga munosabatini o’rganish; 

okkazional leksikaning badiiy matndagi badiiy-estetik vazifalarini yoritish 
hamda bu tip so’zlarning asar badiiyatini ta’minlashdagi o’rni va rolini 
baholash. 
BMIning obyekti va predmeti.
Ishning tadqiq obyektini o’zbek tilidagi 
badiiy kontekstlarda uchraydigan okkazional so’zlar tashkil qiladi. Material 
hozirgi davr yozuvchilarining badiiy asarlari matnlaridan to’plandi. Nazariy 
manba sifatida hozirgi davr tilshunosligidagi dissertatsiya mavzuiga daxldor 
dissertatsiya, monografiya, risola va ilmiy maqolalar xizmat qildi.
BMIning tadqiq usullari. 
Ishning metodologik asosini til va tafakkur birligi,
obyektiv borliq va lisoniy belgi munosabati, til evolyutsion rivoji kabi lisoniy-falsafiy 
qoidalar tashkil qiladi. SHuningdek, mavzuning ba’zi muammoli tomonlarini tahlil 
qilishda ushbu muammo bo’yicha tilshunoslikda mavjud nazariy qarashlarga tayanib ish 
tutildi.
 

---

Ishda tasvirlash, tavsiflash, sistem tahlil, qiyoslash, tasniflash kabi metod va 
usullardan foydalanildi
 
Ilmiy yangiligi.
Ishda:
 

o’zbek tilshunosligida lug’aviy okkazionalizmlar materiali to’plandi va 
lisoniy tadqiq qilindi; 

okkazional so’zning mohiyati, uning boshqa lug’aviy birliklardan farqi 
belgilandi; 

okkazional so’zning asosiy xususiyatlari: nutqqa bog’liqlik, ijodiylik,
norma bilan munosabat, betakrorlik, ta’sirchanlik, majburiy bo’lmagan 
nominatsiya va boshqalar tahlil qilindi; 

okkazionalizmlar sinonimiyasi, okkazional so’zlarning til lug’at 
tizimiga kirish yoki kirmasligi ochib berildi.