o’zbek tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr darajasini olish uchun “O’zbek tilida leksik okkazionalizmlar”

2.2. Okkazionalizmlarning baholash vazifasi
"Okkazional so’zlar... insonning faqatgina intellekti - fikrlash 
qobiliyatigagina emas, balki uning hissiyotiga, voqelikni, dunyoni estetik
jihatdan qabul qilishiga bog’liq holda dunyoga keladi."
1
Har bir ijodkor so’z yaratar ekan, shu so’z orqali o’zining ijobiy yoki 
salbiy munosabatini ham ifodalaydi. To’plangan okkazionalizmlarni o’rganib 
chiqish shuni ko’rsatdiki, ularni baholash vazifasini bajarishiga ko’ra 
quyidagiga bo’lish mumkin. 
1.Neytral ma’no ifodalovchi okkazionalizmlar: 
bog’chachi, qasamnoma,
to’ydosh, kafegoh, futbolgoh, vazifashunos, restorangoh, vayronaxona, 
1
Лыков А.Г. Окказиональное слово – как лексическая единица речи // Филологические науки. ─ 1971.─ 
№5 . ─ С. 78.

---

baletqo’rg’on, chopilma, to’yxo’r, tamoshagoh, guzargoh, sukutgoh, sababkor, 
sirilmoq, ayovligim, g’ururdosh, avtoqalam, o’zbekzoda, zahmatchi, ehtiyojmand, 
mehnatxona, nonxona, xayolxona, zilzilakor, jangboz, o’chkor, shubhagar, 
fazoshumul, uxdadosh, bayroqdosh
 
kabi. Misollar: 
Bosh 
kasalkor
kampir bilan 
salomlashib, so’ng sariq, ag’darma mahsi –kalishini shapillatib kasallar oldiga 
o’tdi. 
(A.Muqimov
) Qora sochlar ko’rki 
o’zbakiy
 do’ppi.
(Mirtemir) 
2. Ijobiy bo’yoqqa ega bo’lgan okkazionalizmlar: 
yulduzkent, oydosh, nur 
kema, she’riston, kavkabiston, zafaryot, safodo’z, sersehr, she’rparast,
dilparast, o’tbardor, fikrchan, xushso’z, Donishqishloq, novvot qoya,
qoyabardosh, sho’xona, quyoshpayvand, jarangsoz, tavozekor, shafaqgun,
bahornaqsh, serfusun, asaliston 
kabi. Misollar: 
Hilol ham lol boqarmish