O`zbek tili va adabiyoti kafedrasi аrеаl lingvistikа fanidan mаgistrаturа 1-kurs uchun

J-lovchi shevalar – O‘zbek tilining qipchoq dialekt zonasi juda katta arealga ega bo‘lib, j-lovchi o‘zbek urug‘-qabilalar guruhidan tashkil topgan. Hozirgi o‘zbek tilidagi yur, yig‘moq, yemoq kabi shakllar j-lovchi shevalarda jur, jiymoq, jemoq tarzida qo‘llaniladi. j-lovchi shevalar qorluq zonasining Surxondaryo, Qashqadaryo viloyatilarida ham kuzatiladi.


Jonli dialektlar – hozirgi kunda muayyan arealda qo‘llanilayotgan shevalar jonli shevalar deb yuritiladi. Ma’lum davrlarda qo‘llanilmay qolgan shevalar esa “o‘lik shevalar”dir.


Kadastrlash –informant orqali olingan materialning qayd qilinishi, hujjatlashtirilishi tushuniladi. Hozirda o‘zbek dialektologiyasida kadastrlashning yagona shakli joriy qilinmagan.


Kartografik metod – tillar va shevalarni areal kartalar orqali o‘rganish.


Kartalashtirish – to‘plangan lingvistik materiallarni areal kartalarga joylashtirish.


Kartalashtirish usuli – to‘plangan lingvistik materiallarni areal kartalarga joylashtirish orqali tekshirish, tahlil qilish usuli.


Korrespondent – areal lingvistikada muayyan territoriyaga chiqib, o‘sha yerli aholining tilida uchraydigan areal lingvistik (dialektologik) materiallarni yozib oluvchi.


Labiogramma – fonetikaga oid atama bo‘lib, so‘z tarkibidagi tovushlarning artikulatsioh holatida lablar ishtirokini yozib olish. Ko‘pincha maxsus tovushlarni tekshirish apparatlarida olib boriladigan faoliyatga aloqador.
Lahja – bir-biriga yaqin shevalar yig‘indisi, jamligi.


Lingvogeografik metod – lingvistik hodisalarni geografik joylashishiga ko‘ra tekshirish metodi.


Lingvistik yoki dialektologik orol – muayyan til yoki sheva vakillarining boshqa til yoki shevalarda gaplashuvchilar hududlari orasida o‘ralib qolishi. Agar har bir dialekt faqat o‘ziga mansub chegaralarda qolsa, bunday til landshaftini lingvistik yoki dialektologik orol deb hisoblash mumkin bo‘ladi. Bunday “til orollari” paydo bo‘lishiga xalqlarning “buyuk ko‘chish”lari, siyosiy-ijtimoiy kelishmovchiliklar, urushlar kabi hodisalar sabab bo‘ladi.