Oyina uz kutubxonasi УЎК



Download 1,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/47
Sana01.03.2022
Hajmi1,58 Mb.
#475919
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47
Bog'liq
Юрак бўронлари. Роман-эссе

Ишºида жа³он¾а достон сен...
²амма гап ана шу ишº достонини кўрса-
тишда, фильмларда ишºпараст Мажнун 
2 – А. Жўраев
Oyina.uz kutubxonasi


18
бўлиб «яшашда». – У ³аяжонланиб дам бўла- 
жак картина ³аºида гапирди, дам ёниб дос-
тондан ёд олган парчаларини ўºиди. Сўнг 
чуºур хўрсинди: – Эплай олармикинман? 
ªўлимдан келармикин?
– Эплайсан. ²аммаси зўр бўлади, Ботир! – 
деб унга далда бердим...
Афсуски, Ботирнинг чексиз ºувончлари, 
образ устидаги ³аяжонли ўйлари, узоº та й- 
ёргарликлари бефойда кетди. Нима сабаб-
дандир уни фильм суратга олинаётганда так-
лиф ºилишмади. Бу Ботирга ³ар жи³атдан 
жуда ёмон таъсир ºилди... У мазкур достон-
ни кино ºилиш ³аºида ўзбек кинорежис-
сёрларига кўп марта куюниб гапирди. Лекин 
улар турли ба³оналарни рўкач ºилиб, унинг 
таклифини инобатга олмадилар... Мажнун 
образини яратиш унинг бир умрлик орзуси 
ва ушалмаган армони бўлиб ºолди.
Ботирларнинг Ўрдадаги «Мутахассислар 
уйи»да асосан эл суйган таниºли санъаткор-
лар яшардилар. Ўша даврларда санъаткор-
ларнинг бир-бирига ³урмати, ўзаро муно-
сабати, андишаси бўлакча эди, менимча. Бу 
³аºиºий санъат му³ити Ботирга яхшигина 
ижобий таъсир кўрсатди. Шундай бўлса-
да, Ботирга кўпроº ³овли ёºарди. Карим 
ака ³ам бўш ºолди дегунча ³овлига шошар, 
ºўлига кетмонни олиб томорºага уннарди. 
²овлида турли-туман мевали дарахтлар экил-
ган бўлиб, айниºса, узум кўп эди, ³овли эта-
гидаги ³овуз бўйида уч-тўрт туп нок дарахти 
бўлиб, уларни кади нок дейишарди. ²осили 
салкам кадидек бўларди. ²овузга ёзда доим 
Oyina.uz kutubxonasi


19
ºовун-тарвуз ташлаб ºўйиларди. Супа билан 
³овли ўртасига ºўйилган чорпояда Ботир ик-
кимиз ёз кечалари бир кўрпада ухлаганмиз. 
Тунда кўрпамиз устига тўп-тўп этиб нок ту-
шарди. Ойдин кечаларда узоº ваºт сирлашиб, 
су³батлашиб ётардик. Баъзан эртак айтардик, 
баъзан у шивирлаб шеър ўºирди. Муси
º
а, 
ºўшиº, рассомлик, спорт ³аºида ўз билга-
нимизча аралаш-ºуралаш гурунглашардик. 
Кўпроº у сўзларди. У ³ар бир масалага жид-
дий ºарар, бирор-бир нарса ³аºида катталар-
дай жиддий муло³аза юритарди.
1952 йили озарбайжонлик маш³ур ºўшиº-
чи Булбул Мамедов Тошкентга гастролга кел-
ди. Алишер Навоий номидаги Давлат Катта 
академик театрида унинг ижросида Узаир 
²ожибековнинг «Гўрў¾ли» операсидан пар-
чалар намойиш этилди. Операни залнинг би-
ринчи ºаторида ўтириб томоша ºилдик.
– Кўрдингми, Булбул Мамедов са³нага 
чиº са, гўё са³на янада ёришиб, ёниб кетаёт-
ганга ўхшайди, – деганди ўшанда ³аяжонла-
ниб Ботир.
Кейин у узоº ваºт операдан эсида ºолган 
ария ларни такрорлаб юрди... Ботирнинг ёни-
да доим ³ам дафтари, ³ам альбоми бўларди. 
Дафтарга яхши кўрган сўзларини, шеърла-
рини, эшитган ³икматли ибораларни ёзиб 
ºўярди. Бирор гўзал манзарага дуч келса, 
шартта альбомга чизиб оларди. Шунингдек, 
у пластинкалар ³ам йи¾арди. Уйи мизда бир 
ваºтлар Санкт-Петербургда чиººан Тўйчи 
³офизнинг иккита пластинкаси саºланарди. 
Уларни ³ам Ботирга сов¾а ºилдим.
Oyina.uz kutubxonasi


20
Ботир ёшлигидан ўзига ºарамас, ўзини 
³еч аямасди. У кўпинча бир стакан чойга ё 
ºайноº сувга бир ºошиº шакар солиб, нон 
билан еб-ичиб кетаверарди. Бу унинг ³ам 
эрталабки нонуштаси, ³ам тушлиги эди. 
Ота-онаси берган пулларни тежаб китоб, 
ºалам, ºо¾оз ва ³ар хил бўёºлар оларди. 
Дарсларни яхши ўзлаштирмайдиган, китоб 
ўºимайдиган болаларни ёºтирмасди. Ило-
жи бўлса саводсиз, такасалтанг болалар би-
лан гаплашмас, ошхўрликларга бормасди. 
«Буларнинг ошºозони бошида», – дерди у 
ачиниб. Болалар орасида Ботирни тушунма-
ганлари ³ам бор эди. Лекин уларнинг кам-
ситишларига, беписанд кулгиларига у асло 
парво ºилмасди. Ваºтини кераксиз нарса-
ларга, ўйинларга сарфлаб юрмасди.
Ботирнинг юрагига ишº ошно бўлди. У 
тўº ºизинчи синфни битириш арафасида Фа-
рангис исмли бир ºизни яхши кўриб ºолди. 
ªиз ³ам уни ни³оятда яхши кўрарди. Улар 
бир-бирларига хат ёзиб туришарди. Баъ-
зан Фарангисдан келган ё ўзи ёзган хатлар-
ни Ботир менга кўрсатарди. Бу мактубларда 
улар фаºат му³аббат мавзуси билан чеклан-
масдан, балки ³аёт, жамият ³аºида ўз фикр-
муло³азаларини, 
дунёºарашларини 
баён 
этишарди. Ботирнинг хатлари кичик лирик 
³икояларга ўхшарди. Уларнинг му³аббати 
булоº сувидек тиниº, осмон каби мусаффо 
эди. Лекин Ботирнинг хасталигидан хабар 
топган Фарангиснинг ота-онаси, акалари уни 
анча койишди. Уларнинг оиласи бадавлат, 
довру¾и элга кетган эди...
Oyina.uz kutubxonasi


21
1951 йили мен мактабни тугатиб, Тошкент 
Давлат Медицина институти (³озирги Тиб-
биёт академияси)нинг даволаш факультетига 
ўºишга кирдим. Ботир 1952 йили Тошкент 
Давлат консерваториясининг вокал факуль-
тетига имти³он топшириб, муваффаºиятли 
ўтди. Фарангис Москва Давлат университе-
тининг филология факультетида ўºий бош-
лади. Уларнинг орасида ягона элчи – хат 
бўлди. Фаºат таътил пайтларидагина висол 
ла³залар насиб этарди.
Бундан яна хабар топган ºизнинг ота-она-
си ва акалари учрашувларни, хат ёзишларни 
ºатъий таºиºлашди. Икки ёш юракнинг дил 
из³ори битилган мактублар ёºиб ташланди. 
Му³аббат ришталари батамом узилди. Энди 
уларнинг бири Лайлига, иккинчиси ³аºиºий 
Мажнунга айланди.
Фарангисни унутиш Ботир учун жуда 
о¾ир кечди. Бу аламлар етмаганидек, Фа-
рангисни ўзи севмаган, яхши кўрмаган йи-
гитга мажбуран узатишди. Шу билан илк 
му³аббатнинг умри бар³ам топди...
Кутилмаганда Ботирнинг ³аётида о¾ир 
кунлар бошланди. 1955 йилда ºаттиº бетоб 
бўлиб, ТошМИнинг юºумли касалликлар 
клиникасига ётди. А³воли о¾ир, ранги заъ-
фарон, чўпдай озиб кетганди. Уни таниºли 
врач Вали Мажидов узоº даволади. Даво-
лаш жараёни мураккаб ва о¾ир кечди. Лекин 
Ботир ру³ий тушкунликка тушмади. Унинг 
³аётга му³аббати, иродаси кучли эди. Кли-
ника Солор ари¾и бўйида жойлашган, Ботир 
ётган палата ойнаси Солорга ºараган эди. 
Мен дарсдан чиºиб, албатта, уни кўргани 
Oyina.uz kutubxonasi


22
борардим. ªачон борсам, шовиллаб оºаётган 
зилол сувга термилиб, хаёл сургани сурган 
эди. Табиатан хаёл параст эди, у.
– Нималарни ўйлайсан, Ботир? – деб сў- 
ра дим бир куни.
– ªўшиº айтишни жуда хо³лайман. Айт-
ганда ³ам яхши, ³ам ³еч кимга ўхшамай, 
фаºат юракдан ўз нолаларимни куйлашни 
истайман, – деди кўзлари ёниб...
Ботир адабиётни жуда севар, кўп ўºир, 
ёзувчилар, шоирлар билан тез-тез мулоºотда 
бўлиб турарди. Абдулла Орипов, Шукур Хол-
мирзаев, Учºун Назаров, Ўлмас Умарбеков 
унинг яºин дўстлари эди. Улар ўша даврлар-
да бир-бирларига янги ёзган асарларини 
ўºиб бериб, ба³с-мунозаралар ºилишарди, 
сайру саё³атларга бирга боришарди.
Бир куни Шукур Холмирзаевнинг уйида 
йи¾илдик. У ту¾илган юрти Бойсундан гўшт 
олиб келган экан. ªозонкабоб ºилиш учун 
гўштни тў¾раб, ºозонга босиб, газни ёºиб 
ºўйдик. Шукур янги ёзган ³икоясини ўºиб 
берди. Сўнг узоº ба³с-мунозара бўлди. Ка-
боб бутунлай эсимиздан чиºиб кетибди. 
Бир ма³ал ºозонни очсак, гўшт куйиб анча 
ºорайиб ºолибди. «Бойсунча кабоб», деди 
Ботир ³азиллашиб. Бундай ºизиº ³ангома-
лар уларнинг ³аётида кўп бўлган.
Ботир маш³ур адиб Чингиз Айтматовнинг 
ашаддий мухлиси эди. Айни пайтда Чингиз 
о¾а ³ам унинг ºўшиºларини севиб тинг ларди. 
О
ј
анинг ³ар бир янги асари эълон ºилиниши 
биланоº дар³ол ўºиб чиºар ва бу мутолаа Бо-
тир учун байрамга айланарди. У 1978 йили 
Oyina.uz kutubxonasi


23
ªир¾изистонга «Ялла» ансамбли билан ижодий 
сафарга борганида Чингиз Айтматов билан 
учрашганини кўп марта ³аяжонланиб гапи-
риб берган эди. Ёзувчи уни Чўлпонотадаги 
дала³овлисида ало³ида ме³мон ºилган, улар 
узоº су³батлашганлар. Айтматов унга со¾-
ли¾ини асраш кераклигини ºайта-ºайта 
тайинлаган... Шунингдек, Ботир маш³ур 
авар шоири Расул ²амзатов билан яºин 
ºадрдон эди. Москвада Нозим ²икмат би-
лан ³ам кўп маротаба учрашган. Шоир унинг 
ºўшиºларини эшитиб, санъатига юксак ба³о 
берган. Ботир сўнгги ºўшиºларидан бири-
ни Нозим ²икматнинг «Агар сен ёнмасанг» 
шеъри асосида куйлади.
Биринчи космонавт Юрий Гагарин Бо-
тирнинг ³аºиºий мухлисларидан эди. У 1963 
йил 31 декабрь куни собиº Иттифоº Мар-
казий телевидениесининг «Голубой ого-
нёк» Янги йил базмида иштирок этиб, дик-
торнинг: «Энг севимли хонандангиз ким, 
Юрий Алексеевич?» деган саволига: «Ме-
нинг яхши кўрган ºўшиºчим – Ботир Зо-
киров», деб жавоб берган эди. Лекин Ботир 
булар билан маºтанмасди. Маш³ур киши-
ларга яºинлигини айтиб, ўзини кўтара-
кўтар ºилишни ёºтирмасди. У жуда камта-
рин эди. Бирор марта маºтанганини эслай 
олмайман. Гердайиб, манмансираб юрадиган 
ºўшиºчиларни жини ёºтирмасди. У ºанчалар 
маш³ур бўлса, шунчалар дарвеш эди.
Ботир бир сафар ºизим Гўзал билан ме-
нинг ³аётимни саºлаб ºолган. Ба³орнинг 
охирлари эди. Оилаларимиз билан Зангиота 
туманининг Навоий номидаги хўжалиги да-
Oyina.uz kutubxonasi


24
лаларига айлангани чиºдик. Ўша пайтларда 
пишºириб оºадиган Зо¾ариº бўйида ўтириб 
³ордиº чиºардик. Мен ўшанда икки ёшли 
ºизчам Гўзални (макаронни яхши кўргани 
учун Ботир ³азиллашиб уни «Макарел-
ла» деб чаºирарди) кўтариб, ариºнинг саёз 
жойидан кечиб ўтмоºчи бўлдим. Лекин тез 
оºаётган ариº жуда чуºур экан, аста-секин 
чўка бошладик. Шунда Ботир касаллигига 
ºарамай, шартта ўзини ариººа ташлаб, биз-
ни ºутºариб ºолган.
– Вой, Макарелла-ей, ³али сувда пи-
шиб ºо лардинг, – деди Ботир ºўрºиб кетган 
Гўзални кўтариб. ²аммамиз кулиб юбор-
дик...
1971 йили собиº шўро делегацияси тарки-
бида ºирº кун Саудия Арабистонида бўлдим. 
Ўша ерда ³ам Ботирнинг «Араб тангоси» 
мамлакатнинг ³амма бурчакларида янг-
раганини ўзим эшитганман. Эшитиб ¾урур-
га тўлганман. Кўзларимга ºувонч ёшлари 
келган. Ўзбеклигимдан, Ботир дўстимнинг 
юту¾идан чексиз фахрланганман. Баъзи уч-
рашувларда дўстим ³аºида ³аяжонланиб га-
пириб берганман. Ботирнинг орзуси Шарº 
мамлакатлари бўйлаб ўзбек ºўшиºларини 
ижро этиш эди. Афсус, хасталик бунга йўл 
бермади...
1984 йил 28 августдан 10 сентябрга ºадар 
«Ялла» Москвада концерт берди. Бу Ботир 
Зокировнинг Москвага сўнгги ижодий сафа-
ри бўлди. Ўшанда у москвалик эстрада мух-
лислари ºалбини яна бир бор матонат билан 
юзма-юз забт этди. У билан ўн кун бирга 
бўлдим. Уч марта концертига тушдим. Ўша 
Oyina.uz kutubxonasi


25
ўн кун умримнинг ўн йилига татийдиган, 
³аётимдаги энг бахтиёр ва унутилмас кунлар 
бўлиб ºолди.
У са³нага ºандай ёниб чиººан бўлса, 
умрининг охиригача шундай ёниб куйла-
ди. ²амиша, ³ар ºандай вазиятда имони-
га, эътиºодига, ўзлигига содиº ºолди. Ва бу 
буюк санъаткор ўзбек миллий эстрадасига 
асос солиб кетди.

Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish