O’tkir kechadigan yuqumli kasallik bo’lib, neyrotrop virus qo’zg’atadi. Markaziy nerv sistemasining og’ir shikastlanishi bilan o’tadi. Tarixiy ma’lumot

O’tkir kechadigan yuqumli kasallik bo’lib, neyrotrop virus qo’zg’atadi. Markaziy nerv sistemasining og’ir shikastlanishi bilan o’tadi.

Tarixiy ma’lumot. Quturishga tegishli ma’lumotlar qadimgi Rim, Gresiya qo’lyozmalarida uchraydi. Ammo kasallikning yuqumlilik tabiati XIX asrdan boshlab ma’lum bo’ldi. Sinke (1804) kasal it so’lagining kasallik qo’zg’atishini isbotladi.

1879 yili Galtye birinchi marta quyonlarda tajriba o’tkazib, quturish kasalligani paydo qildi va unda suniy immunizasiyani o’tkazish mumkinligini bayon etdi. Keyinchalik L. Paster quturishning qo’zg’atuvchisi neyrotrop virus ekanligini isbotlab, odamlarni emlash muammosini uzil-kesil hal qildi. 1885 yidda Parijda Paster stansiyasi tashkil etilib, odamlarni emlash ishi yo’lga qo’yildi. 1892 yilda Babesh, 1903 yili negri quturishda o’lgan hayvonlarning bosh miyasida maxsus tanacha – Babesh- Negri tanachasi borligini aniqladi va bu hozirga qadar diagnostik ahamiyatini yuqotgani yuq. Kasallikning maxsus profilaktikasiga rus olimlari I. Mechnikov, N. Gamaleylar katta ulush qo’shdilar. Sobiq sovet olimlaridan N. Mixin, S. Muromsev, V. Nazarovalar diagnostika ishlari, maxsus chora-tadbirlarni takomillashtirdilar. O’zbekistonda quturish kasalligi muamhayvonari buyicha prof. A. Axmedov, dosentlar B. Yo. Yormatov, J. M. Alimovlar mukammal va salmoqli ish olib bordilar. 1980-1990 yillar mobaynida N. Mamatov (UeNIVI) O’zbekistonda quturish kasalligining epizootologiyasi va maxsus profilaktikasini tashkil qilish masalalari bilan shug’ullandi. U UzNIVI-VGNKI inaktivasiyalangan suyuq vaksinasining mualliflaridandir.