O’tkir kechadigan yuqumli kasallik bo’lib, neyrotrop virus qo’zg’atadi. Markaziy nerv sistemasining og’ir shikastlanishi bilan o’tadi. Tarixiy ma’lumot

Differensial diagnoz. Auyeski kasalligidai farq qila bilish kerak. U o’tkir kechadi, kuchli qichishish ro’y beradi, agressiv holat kuzatilmaydi, pastki jag’ falaj bo’lmaydi. Itlarda o’latdan farq qilinadi. Faqat go’shtxo’r hayvonlar kasallanadi. Bu kasallik surunkali o’tadi, o’ta yuquvchan, sog’ayishi ham mumkin, agressiv holat kuzatilmaydi. Yilqilarda esa ensefalomiyelitga o’xshab ketadi. Bunda agressivlik bo’lmaydi, shilliq pardalar ro’y-rost sarg’ayadi. Kasal yilqilarning ba’zilari tuzalishi ham mumkin.

Immunitet. Kasallikning oldini olish uchun quruq antirabik fenol vaksina ishlatiladi. O’zNIVI va VGNKI vaksinasi ham bor. Zotli va qimmatbaho hayvonlar majburiy emlanadi. Emlash oldidan vaksina maxsus sterillangan eritmada suyultiriladi. Qaynatib suzilgan suvda ham eritish mumkin. Nosog’lom va xavfli zonalarda itga 2 ml, mushuklarga 1 ml yuboriladi. 3 oylik itchalar, katta it va dekorativ zotlar uchun dozasi 1 ml dan qilib, 7 kun ichida ikki marta qo’llaniladi. Itlarda 14 -30 kundan keyin immunitet bo’lib, 6 oygacha cho’ziladi. Qaytadan emlangach, 2 yilga qadar immupitet saqlanadi. Majburiy emlash esa zotdor va qimmatbaho qishloq xo’jalik hayvonlari uchun qo’llanilib, 3 kun ertalab va kechqurun o’tkaziladi. 16 kuni esa yettinchi marta amlanadi. Yilqilar, korahayvonlar, tuyalarga 4 ml, qo’y-echkilarga 2 ml yuboriladi. Kasal deb gumon qilingan hayvonlar esa emlanmaydi. Majburiy emlangan hayvonlarni issik-sovuqdan saqlash zarur, ishchilarni ishlatish, uzoq masofaga haydash mumkin emas.

Hozir qo’llanilayotgan Shelkovo-51 vaksinasi immunligi yaxshi vaksinadir. Hozirgi paytda bir marta yuboriladigan vaksinalar ham bor. Hamma vaksinalar ko’rsatmaga qatiy amal qilib qo’llaniladi.

Oldini olish. Daydi it va mushuklar yo’q qilinadi. nosog’lom zonadagi yovvoyi go’shtxo’rlar otib o’ldiriladi, It va mushuklar, qorahayvonlar reja asosida emlanadi. Odam yoki hayvonlarni tishlagan itlar 10 kun mobaynida izolyatorlarda saqlanadi. Agar shu davrda klinik beltilar namoyon bo’lmasa, odamni tishlagan kuni uning so’lagida quturishning virusi bo’lmaganligidan dalolat beradi. Kasal hayvonni o’ldirib, kuydirib tashlanadi. Dezinfeksiya uchui 10 % li ishqor, 4 % li formaldegid ishlatiladi, go’ng, to’shama, ozuqa qoldiqlari kuydirib tashlanadi. Kasallik qayd qilinsa, xo’jalik nosog’lom deb topiladi. Kasal hayvonlar yo’q qilingach, 60 kundan keyin cheklash bekor qilinadi.