Отабаева Айгул топишмоклар lotin


) Oshkora ifodalanayotgan axborot



Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/44
Sana21.06.2021
Hajmi0,55 Mb.
#72546
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44
Bog'liq
ona tili darslarining samaradorligini oshirishda topishmoqlarning orni

1) Oshkora ifodalanayotgan axborot; 

2) Yashirin ifodalanayotgan axborot.    

 Ko‘chirishlar  asosan  quyidagilar:  metafora  yo‘li  bilan  ko‘chirish



metonimiya yo‘li bilan ko‘chirish, sinekdoxa yo‘li bilan ko‘chirish.

43

  



Bir narsa, belgi, harakatning nomi boshqasiga o‘zaro tashqi (shakli, rangi kabi 

jihatlari  bilan)  o‘xshashligi  asosida  ko‘chirilsa,  metafora  yo‘li  bilan  ko‘chirish 

deyiladi ( yunoncha metaphora – “ko‘chirish”).  

Metafora  –  topishmoqda  eng  asosiy  usullardan  biri  bo‘lib,  miniaturalarning 

egalik xususiyatiga qarab, qaytarilmas poetik go‘zallik yaratadi. 

 



Topishmoqlar til birligi sifatida ifodalovchi va  ifodalanmish munosabatidan 

tashkil topgan butunlik sanaladi. 

Uning  ifodalanmish  tomoni  ham  oshkora  ifodalanayotgan  axborot  bilan 

yashirin  ifodalanayotgan  axborotning  o‘zaro  munosabatidan  tashkil  topgan 

mikrosistema hisoblanadi. 

                                           

43

 Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. Т.:Ўзбекистон,  1992. 




 

56



 

Topishmoqlar  o‘zlariga  xos  mazmuniy  strukturani  hosil  qiladi.  Uning 

mazmuniy strukturasi ikki qatorni tashkil qilib, ikkinchi qatordagi struktura shakliy 

struktura  ostiga  yashiringan  bo‘ladi  va  u  tinglovchining  til  bilimi  asosida 

anglashiladi. 

 



 Xalq  topishmoqlarining  mazmuniy  mundarijasida  topilishi  lozim  bo‘lgan 

obyektning  farqlovchi  belgilari  markaziy  o‘rinni  egallaydi.  Topishmoqlarning 

mazmuniy  tuzilishi    doimo  ikki  komponentni  o‘z  ichiga  oladi:  1)  oshkora 

ifodalanayotgan axborot; 2) yashirin ifodalanayotgan axborot.  So‘zlovchi ikkinchi 

axborotni  birinchi  axborot  ichiga  yashiradi.  Tinglovchi  esa  bu  yashiringan 

axborotni  oshkora  ifodalangan  axborot  uzvlari  orqali,  uning  muhim  belgilarini 

qiyoslash orqali topadi. 

 



Topishmoqlar tuzilishida  har qanday  “belgisiz qo‘llanish”,  “tushib qolish”  

holatlari  ko‘p  uchraydi.  Bu  esa  topishmoqlarning  shakliy  ixchamligini 

ta’minlashga xizmat qiladi. 

 



  Topishmoqlar ham til birligi sifatida muayyan bir tilning grammatik qonun-

qoidalarini o‘zida namoyon etadi. Ular adabiy janr sifatida adabiyotshunoslikning,  

lingvistik birlik  sifatida esa tilshunoslikning tekshirish obyekti sanaladi.  

 



   Topishmoqda  so‘zning  ko‘chma  ma’nosi,  asosan,  sememadagi  atash 

semalarini  qisman  chetlashtirish,  yo‘ldosh  va  ifoda  semalarini  esa  kuchaytirish 

orqali hosil bo‘ladi. 

 

 



    Tadqiqot    ishimizdan    shu    narsa    ma’lum    bo‘ladiki,    topishmoqlar  

semantik    tuzilishining    shakllanishida    asos    bo‘luvchi    boshlang‘ich    yadro  

ma’nodir.  Albatta,  bu    “semantik  yadro”  gap  mazmunini  to‘laligicha  qamrab  

olmaydi,  balki  gap  mazmunining  muayyan  bir  jihatini  tashkil  etadi.  Shunday  

bo‘lsa-da,  gapning  shakliy  va  mazmuniy  qurilishlari  o‘rtasidagi    munosabatni  

belgilashda  ayni  shu  “semantik  yadro”  ahamiyatlidir.  

 


Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish