Ҳосила. Ҳосилани функцияни текширишга татбиқи мавзуларини ўқитиш методикаси режа



Download 305,61 Kb.
bet2/4
Sana21.02.2022
Hajmi305,61 Kb.
#63310
1   2   3   4
Bog'liq
Hosila mavzusini o'qitish

Ta'iif. Agar y= f (x) funksiyaning x=xo nuqtadagi orttirmasi y ning argu ment orttirma si
x ga nisbatining X nolga intilga nda chek li limiti mavjud bolsa, bu limit f (x)
dy

funksiyaning x o nuqtada gi hosilasi deb ataladi va y' yoki y'(x0) yoki f '(xo) yoki
dx
df
yoki

ko’rinishlarda belgilanadi.1
dx
y


f ( x


x )


f ( x )

Demak ta'r ifga k o’ra f '( xo)= lim
x  0
lim
x x 0
0 0
x

Misollar.
y
1 . y= f(x)= s= const bolsin. y= f(x+ x) -f(x)= c-c= 0 y'= lim  0



y
2. y= f ( X)= x bolsin


( x x ) x



y
l; y'= lim = 1
x 0 x

x x
x 0 x

3. y=x2 funksiyaning x=3 nuqtadagi hosilasini toping;
yo=9; yo+ y=(3+ x)2=9+6 x+( x)2



y’=


lim
x
y


0 x


lim
x
( 6   x )  x


0 x


lim
x

( 6   x )  6


0

4. y=f(x)= x ,(x>0)


y
x x x 1 1

y’=
lim
x


0 x
lim
x 0 x
lim
x 0


x   x

x 2 x

2.Hosilaning geometrik ma'nosi.
Biror (a,b) oraliqda aniqla nga n y=f (x) funksiyaning

y















M1

grafigi egri chiziqdan iborat bolsin. L da M o(xo,yo) va
















T

Mj(x o+ X1,yo+ y) nuqtalar olib, ularni birla shtiruvchi







M0

L

M2




M0M1 - kesu vchini ko’raylik. Agar M1 nuqtani
M0 nuqtaga cheksiz yaqinlashtirsak M 0M1 kesuvchining




α


y
β




x






limit holati bolgan M0T tog’ri chiziqqa L egri




0










x

chiziqning M0 nuqtasiga otkazilgan urinma deyiladi.



















Yuqorida gi chizma da n ko’rina diki O x o’qining mu sbat yo’na lishi bila n u rinma α
y

bu rchak , M 0 M k esu vchi esa β burchak ta shk il qila di. tgα =
x
da M1 M0 intilib β α .
ekanligi ma'lum. x  0



1 James Stewart Calculus 7E 104-140betlar

Bundan tgα=




lim
x


tg
0


lim
x

f(x) f’(x)=tgα .

y
0 x

Shu nda y qilib, y= f(x) fu nk siya ning x= xo nu qta da gi hosila sining qiymati funksiya grafigidagi shu Mo(xo,yo) nuqtaga o’tkazilgan urinmaning O x o’qining mu sbat yo’na lishi bilan hosil qilgan burchak tangensiga teng bo’lar ekan. Boshqa cha a ytganda urinmaning burchak koeffisiyentiga teng bo’lar ekan: k=tgα = f '( x o)
Agar Mo(xo, yo) ya 'ni Mo(xo; f(xo) nuqta ga otkazilgan urinma tengla masini y=kx+b
ko’rinishda olsak, urinma shu M0(x0, f(x o)) nuqtadan o’tga ni u chu n
f(x0 )=k x0+b  b= f(x0 ) -kx0 .
Bu holda y= k x+b  y=kx+f(xo) -kx0  y=f(xo)+k(x-xo)  y= f(xo)+ f(xo)(x-xo) urinma tenglama si.

1
Misol. y=
x
tuzing.


giperbolaning x= xo=l ya 'ni (1;1) nuqta siga o’tkazilga n urinma tengla ma sini


1

y(xo )= f(l)= = l; f '(x)= -

2
x
; f'(l) = -l y= l -l( x -l) = > y= 2 - x.

3. Hosilaning mexanik manosi.
M o d d i y M n u q t a y = f( t ) q o n u n b o ’ y i c h a t o ’ g ’ r i c h i z i q b o ’ y l a b ha rakatla nsin. Moddiy nu qta boshla ng’ich hola tda 0 nuqta da bo’lib, t o momentda esa Mo hola tni olib, y o= f(t o) ma sofa ni bossin.t=t0+ t momentda esa M1 holatni olib, bosib o’tgan yo’li y=f(t1)= f(to+ t) bo’la di. t vaqtda bosib o’tgan yo’li esa y= f( t o+ t) -f(to) bo’ladi.
y
nisbat moddiy nu qtaning t va qtdagi o’rta cha tezligi deyiladi.
t
y y

v= lim
t 0 t
moddiy nuqtaning t momentdagi tezligini beradi. lim
t  0
f( tº) y f(t1)]
0 M0 t M11 t
=u'.
t

Demak, hosilaning mexanik ma 'nosi harakatlana yotga n moddiy nuqtaning ma ’lum
momentdagi tezligini ifodalar ekan.

Download 305,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish