O’rta maxsus va oliy ta’lim vazirligi o’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyaSI

Qon tomirlar jaroxatlarini davolash. Birinchi va vrachgacha bo`lgan yordam:-vaqtinchalik qonni to`xtatish (jgut, bosuvchi bog`lam, ezilgan suyaklar fosforlanishi, jaroxatda ezilgan arteriya yoki cho`ziqlashishgacha suyak va tovonni ko`tarish), jaroxatga bog`lam, qo`lbola vosita bilan immobilizatsiya, shprits-naychadan og`riq qoldiruvchi vositalartni kiritish Birinchi vrach yordamini ko`rsatish. Tashqi qon ketish jaroxatlari va bog`lov xonasiga jgut bilan jo`natish, jgutni to`g`ri qo`yilganligini tekshirish, jgit o`rniga boshqa ko`proq avaylovchi narsa qo`llash mumkihligi (qisqich qo`yish, bo-lash, siqib bog`lovchi bog`lam, jaroxat tamponadasi), ko`p miqdordagi qon yo`qotishlar belgilashda qilish mumkinligi, immobilizatsiya yaxshilanishi, antibiotic kiritish, PSS va anatoksinbirinchi tibbiy kartochkani to`ldirish, zudlik bilan OMB ga evakuatsiyani ta`minlash.
Malakalli jarroxlik yordami. Yaxshi holatda: qon ketishni yakunlovchi to`xtatish, qono`tuvchanligini qayta tiklash, qon yo`qotishini kompensatsiyalash. Yaradorlar birinchi navbatda BJI uchun jo`natiladi: qon ketish davom etganda, vaqtincha tashqi qon ketishni to`xtatishda, o`sib kelayotgan gematoma, kompensatsiyalanmagan ishemiyada. BIrvaqtning o`zida qon yo`qotishga qarshi intensiv terapiya o`tkazish. Uning effektivligi kriteriysi, ABning turg`unligi, taxikardiya nafas siqilishini, Sir. ven. bosimning, diurezni, teri rangi o`zgarishlari, periferik vena tomirlar to`lishi kamayishi demakdir.
Ixtisoslashtirilgan tibbiy yordam: tomirlarga jarroxlik aralashuvining barcha ko`rinishlari, butunlay qon yo`qotishni kompensatsiyasi, tomir jaroxatidan keyin o`pkadagi asoratlar. Tibbiy evakuatsiya bosqichlarida qon va qon o`rnini bosuvchi suyuqliklar quyilishi: ko`rsatmalar: o`tkkir qon yo`qotish, shokni 2 -3 darajasi, operatsiya muddati ko`pligi, yiringli infeksiya, kombinatsiyalaangan shikastlanishlarda. Qarshhi ko`rsatma: -og`ir Miya jaroxatlari, fikrlashni yo`qolishi, yaqinda o`tkazilga taloq, o`pka yurak infarklari, o`tkir glomerulonefrit, periferik tomirlar trombozi. Birinchi vrachgacha yordam bosqichida qon quyish. Ko`rsatma -og`ir darajadagi shok, tashqi qon ketish sababli o`tkir qon yo`qotishlarida. Muxtojlik- 2- 3 % yaradorlarda, doza — 250ml. Texnika - faqat 1 (0)guruhda, oqim bilan, biologic sinama. Malakali shifokor yordam bosqichida qon quyish. Ko`rsatma -terminal holat va shok, o`tkir qon yo`qotish, kuyish,ko`pchilik operatsiyalarda. Hamma guruhlarga qon quyish, qo`shilishga zarur bo`lmagan hamma sinamalarni aniqlash. Muxtojlik — 10% yaradorlarga (yengil jaroxatlardan tashqari). Doza — 500ml. 100 ta shikast hisobiga (A.N.Berkutov bo`yicha): x = 500 * (100-35)/10.
bu yerda: x — kerakli qon miqdori,
100 — shikastlanish miqdori;
35 —yengil jaroxatlar miqdori.
10 —qon quyishga kerakli foiz;
500 —bitta yaradorga qondozasi (ml hisobida).
5 martadan ko`p bo`lganda plazma o`rnini bosuvchi kerak bo`ladi.
Gematokrit ko`rsatkichlariga ko`ra- (Jenkinsin sxemasi); Barashkov bo`yicha; Klark bo`yicha, Grant bo`yicha, Fillip-Pojaris bo`yicha.