O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

204-mashq. So‘zlarni qo‘shish orqali yasalgan leksik birliklarni aniq­lang, ularga tavsif bering.

Ammamning eri mo‘ynado‘z-kosib. Bola-chaqalari bo‘lmaganidan, uylari biznikiga o‘xshash to‘s-to‘polon emas — yig‘inchoqli, innaykeyin, bularning uyi salkam ajoyibxona. Unda dunyodagi hamma narsa bor.

Ovga kirishadigan sohibchangal qushlardan: qarchig‘ay, miqqiy, qirg‘iy; urishadigan qushlardan: dakan xo‘roz, oddiy xo‘roz, amirxon xo‘roz, kaklik, bedana (bu so‘nggi ikkisi sayrash uchun ham boqilib, cho‘pqafasda, to‘rqafasda saqlanadi); sayraydiganlardan: qumri, sa’va, bulbul, mayna va boshqalar.
Ularning uyidagi gullarning-ku son-sanog‘i yo‘q...
Gulbahor, gulra’no, gulsafsar, gulhamishabahor, qalampirgul, nomoz­shomgul, sambitgul, atirgul, kartoshkagul, qashqargul — ishqilib sanab tugatib bo‘lmaydi. Pochcham bilan ammam bu gul, bu hayvonot­larning har bittasini nuridiydalaridek parvarish qiladilar.
(G‘. G‘ulom)


205-mashq. Maqollarni o‘qing. So‘z yasovchi qo‘shimchalar yorda­mida yasalgan so‘zlarni aniqlab, ularni izohlang.

Daraxt ildizi bilan kuchli, inson — do‘stlari bilan. Qalbaki do‘st ochiq dushmandan yomon. Yo‘ldoshini tashlagan yo‘lda qolur. Yiqilganda bo‘lmasa tirak, vafosiz do‘st nimaga kerak? Rejasiz ish — qolipsiz g‘isht. Hushyorlik — mustahkam qo‘rg‘on. Ezgulikning cheki yo‘q. Bahorgi harakat — kuzgi barakat. Go‘zallik ilm-u ma’rifatda. Mard maydonda bilinadi, nomard — ishda. Do‘stlik barcha boylikdan afzal. Qo‘rqoqda uyat bo‘lmas. Aqlli o‘zini ayblar, aqlsiz — do‘stini. O‘qigan o‘qdan oshar, nodon turtkidan shoshar. Qo‘yni qassob so‘ysin, oshni oshpaz pishirsin. Nomard non ustida ham nolishini qo‘ymas. Itni qopag‘on qilgan egasi. Novvoyga non aziz, tegirmonchiga — un. Yer — don, dehqon — xazinabon.

206-mashq. Kompozitsion usul bilan yasalgan so‘zlarni namuna­dagidek ko‘chirib yozing.

Qo‘shma otlar: oqqush...

Qo‘shma ravishlar: har yerda...
Qo‘shma sifatlar: sheryurak...
Qo‘shma fe’llar: borib kelmoq...

bilaguzuk, olachipor, tamom bo‘lmoq, shirinso‘z, achchiqtosh, sakkizoyoq, bodomqovoq, oltingugurt, tillaqo‘ng‘iz, e’lon qilmoq, kamunum, obod aylamoq, olib kelmoq, sarson etmoq, tumanlararo, biryo‘la, umum­xalq, bir zumda, kinonigoh, sadarayhon, o‘zibo‘larchilik, tekintomoq, ikkiyoqlama, ta’zim aylamoq, kinoyulduz, olibsotar, g‘ayrat qilmoq, kirib chiqmoq, havorang, oshpichoq, kamsuv, biokimyo, umumshahar.