O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

209-mashq. Quyidagi sodda gaplarni qo‘shma gaplarga aylantiring.

Namuna: Yaxshi oshini yeydi. Kimki yaxshi bo‘lsa, u doimo oshini yeydi.

1. Qalbingizga quloq tuting. 2. Kamtarga kamol. 3. Kitob — bilim manbayi. 3. Do‘stsiz bosh, tuzsiz osh. 4. Hech kimga hasad tutma. 5. Baxtsizlikning belgisi nodonlikdir. 6. Yalqovlik — muhtojlik eshigidir. 7. Sukut — salomatni, yaxshilik — izzat va obro‘ni, saxiylik — ulug‘likni keltiradi. 8. Jafo chekmagan odam vafo qadrini bilmaydi. 9. Egri ishning soyasi ham egri bo‘ladi.


210-mashq. Quyidagi matnni o‘qing. Siz ham ikkita-ikkita bo‘lib, ana shunday suhbat o‘tkazing. Suhbat mavzusi: aql, ilm, odob, vatan, mardlik, shijoat haqida bo‘lsin. Ergashtiruvchi bog‘lovchili qo‘shma gaplardan foydalaning.

ASQAD MUXТOR O‘GIТLARI

Dedim:
— Ayting-chi, ustoz, falakning gardishi bilan qayta dunyoga kelsangiz, tag‘in shu umr yo‘lini tanlarmidingiz?

Dedilar:
— Ha, shu yo‘ldan borardim, ammo xatolarimni takrorlamaslik payida bo‘lardim.
Dedim:
— Xatolaringiz ko‘pmi, sirmi?
Dedilar:
— Umrim davomida kam bilim olganim, ko‘proq hunar o‘rgan­ma­ganim, ustuvor zakovatga erishmaganim mening xatolarimdir.
Dedim:
— Kishi bilimli, hunarli, zakovatli bo‘lsa, nimalarga erishadi?
Dedilar:
— Omad ularga ikki qo‘lini cho‘zgan go‘dakdek talpinadi.
Dedim:
— Siz bunday kishilarga ne muruvvat va saxovatlarni ravo ko‘rardingiz?
Dedilar:
— Ixtiyor menda bo‘lsa, mehrimni quyoshga qo‘shib berardim.
Dedim:
— Minbarga ko‘tarilayotgan kishiga nima deyishni istardingiz?
Dedilar:
— Sen rohib emassan, notiqsan, shuning uchun yuragingni och!
(N. Rahmat)


36-dars. HAVOLA BO‘LAKLI QO‘SHMA GAPLAR
VA ULARNING ТASNIFI


Dars maqsadi: Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar haqida ma’lumot berish. Nutq jarayonida havola bo‘lakli qo‘shma gaplardan o‘rinli foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish: