O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

O‘ylang: Nima uchun qo‘shma gapning bu turi havola bo‘lakli deb ataladi, tushuntirib bering.
Тayanch tushunchalar: havola bo‘lak, ko‘rsatish olmoshi.
Berilgan maqolning mazmunini izohlab bering.


Qarz tovush chiqarmasa ham, u uxlagani qo‘ymaydi.

Yuqoridagi maqol havola bo‘lakli qo‘shma gap bo‘la oladimi? Nima uchun?

211-mashq. Ko‘chiring. Bosh va ergash gapda bir-birini taqozo etib turgan so‘zlarning ostiga chizing.

1. Kimning himmati baland bo‘lsa, uning qadr-qimmati ham baland bo‘ladi. 2. Kimki odob o‘rgatsa, uni o‘rganmagan kishi hayvon, uzr so‘rasa, qabul qilmagan kishi shaytondir. 3. Hunar shunday otdirki, u mingan kishini rohat va e’tibor manziliga yet­kazadi. 4. Har kimki hayotga xo‘mrayib boqsa, hayot ham unga zarda bilan qaraydi. 5. Sen doim hayotga tabassum bilan boqsang, ana shunda hayot senga do‘stona qo‘l cho‘zadi. 6. Kimniki qo‘lidan yaxshilik kelmasa, u yomonlik qilishdan saqlansin. 7. Shuni bilki, yalqovlik muhtojlik eshigidir. 8. Shu narsani unutmangki, baxtsiz­likning belgisi nodonlikdir. 9. Kishi dardiga kim hamdard emasdir, kishi nazdida ul mard emasdir. («Durdonalar xazinasi»dan)

212-mashq. Munozara qilish uchun quyidagi da’vatni o‘qing. O‘zin­gizda qanday ma’naviy quvvat borligini hech his qilganmisiz? Ularni sanab o‘ting va izohlang.

Kimki o‘zining ma’naviy quvvatidan foydalanmasa, bu quvvat uni tark etadi. (Yanis Raynis)

213-mashq. Quyidagi gaplarni o‘qing. Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar hosil qiling. Siz ham ana shunday o‘gitlardan bilasizmi?

MEHRI MOMO O‘GIТLARI

Yunusobodlik 130 yoshli Mehri momo haqida eshitib, ul muborak zot xonadonlarida bo‘lib, suhbatlaridan bahra olgan edim.

Momo vazmin, soddadil va ochiq chehrali ekanlar. O‘shanda o‘git va nasihatlarini yozib olgan edim.
* Agar piyola bexosdan sinsa, qayg‘urmang, bu baxtdan nishona.
* Uyga kirayotib ostonada yiqilgan kishining og‘ziga moy surting.
* O‘rta barmoqqa uzuk taqish yaxshilik alomati emas.
* Sut, qatiq solib kelingan idish egasiga bo‘sh qaytarilmaydi.
* Тunda uyda tirnoq olinmaydi.
* Uyga yugurib kirish yaxshilik alomati emas.
* Uy yonida hakka sayrasa, mehmon kelishidan darak.
* Oilangiz bilan boshqa joyga ko‘chib o‘tsangiz, supurgini qoldirib keting.
(Gazetadan)