O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

O‘ylang: Gapda so‘zlar tartibining ahamiyati bormi? Bu sifatlovchi aniqlovchilarda qanday bo‘lishi haqida fikrlang.
Тayanch tushunchalar: aniqlanmish, ohang, odatdagi tartib. Berilgan maqol­ning mag‘zini chaqing. Maqol mazmuniga mos hodisalar yoki hikoyatlar ayting.
Qanoat aylagan shohi jahondir,
Тama qilgan eshakdan ham yomondir.
133-mashq. Matnni o‘qing. Gapning ajratilgan ikkinchi darajali bo‘lak­la­rini topib, tagiga chizing va ustiga turini yozib qo‘ying. Ular tobe bo‘lgan bo‘lakni ayting. So‘ngra ajratilgan bo‘laklardagi ohang va tartibni izohlang.

Insonning tavallud kunidan boshlab, uning voyaga yetgan kuni — balog‘at yoshiga qadar bo‘lgan uzoq davrni majoziy ma’noda bir maktab deb atasak, ana shu maktabning ramziy ma’nodagi ustozi ham boshlang‘ich sinf muallimi, ham yuqori sinf o‘qituvchisidir. Chunki, farzand uchun hayot­dagi ideal ustoz — ona ekanligi bugungi kun tadqiqotlarida to‘la-to‘kis e’tirof etil­moqda. Zero, mustaqil hayot ostonasiga qadam qo‘yguvchilar uchun, yosh avlod uchun, eng birinchi galda, onalarning ma’naviy dunyosi, muloqot madaniyati, axloqiy olami namuna maktabidir. Bu foniy dunyoda inson doimo orzular, umidlar olamida yashaydi. Тabiat inso­ni­yat­ning dunyoga kelgan kuni­dan to hayotining so‘nggi kuniga qa­dar odamzod qalbiga mana shu buyuk ikki hisni — orzular va umid­lar dunyosini oshufta qilgan. Farzandini dunyoga keltirgan ona­­ning o‘y-xayolida birgina orzu mujassam yashaydi — u ham bo‘lsa, farzandlarning barkamol inson bo‘lib yetishishidir.

(Gazetadan)


134-mashq. Ko‘chiring. Тartibi o‘zgartirilgan, lekin sifatlovchilik xususiyatini saqlab qolgan sifatlovchi aniqlovchili ajratilgan bo‘laklarni toping.

1. Ko‘kdagi oy tanhodir, yakka-yu yolg‘iz.

2. Shoyon mehnatingning nishonasi bu —
Qora qoshlaringga qo‘ngan chang, g‘ubor.
Suvori ekansan — zahmating ezgu,
Zamona Barchini — mehnatkash, dildor.
3. Yo‘lim boshladi to kezdim dala-tog‘,
Kezdim ne yurtlarni — chiroyi tengsiz.
4. Qozoq sahrosi — bu beadad sahro,
Xayolday bepoyon, cheksiz va yiroq.
5. Bir zum dengizga ham boqqil betuyg‘u,
Dema, o‘ylarimday u teran tengsiz.
6. Angladimki, olamda
Yurt tanho, Vatan tanho,
Nokaslar emas, yo‘q, yo‘q,
Yolg‘iz sen baland, tanho.
7. Ba’zan o‘ylab deyman, ne bo‘larda gar
Qudratni ko‘rgazsa tabiat hassos.
8. Qo‘llarim ko‘ksimda, betinch, betoqat
Тa’zimlar qilurman senga ushbu dam.
U — menmi, u — senmi, kim bo‘lma, faqat
Senga insof bersin, uchinchi odam! (A. Oripov)