O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

O‘ylang: Qo‘shimcha axborot deganda nimalar xayolingizga keladi?


131-mashq. Ko‘chiring. Uyushiq kesimlarni topib, ularni qanday vositalar yordamida bog‘langanini ayting.

1. Men bor joyda senga, chaqimchi bir insonga, nima bor?! 2. Ular shu yillar ichi tirishib, tirmashib uzoqqa, tog‘ cho‘qqisi tomon intildilar. 3. U do‘stim «Nima bo‘ldi ekan?» deb o‘ylamadi ham, tushib qaramadi ham. 4. Manzura dasturxon yozib mezbon­ni, ukasini, yana o‘n daqiqa kutdi. 5. Bu ishning Said Qodirov qo‘liga tushib qolganidan ajablandi hamda unga, tergovchiga qaradi. 6. Shu ish bahona bo‘lib, uning shaharga, markazga kelishining sababiga hech kim ishonmadi.

132-mashq. Bir nomni boshqacha nomlash bilan ajra­til­gan bo‘laklarni aniqlang.

1. Komil buvaning uyi shu yong‘oqzorning ichida — Bo‘rijar­ning qoq ustida emish. 2. Dadam harsillab nafas olib, narigi tomonga — pastga tushdi. 3. Ovqatdan keyin ayvonda, xontaxta atrofida o‘tirib choy ichdik. Dadam sharqirab oqib yotgan ariq bo‘yida, bir tup sadaqayrag‘och tagida to‘xtadi. 4. Chindan ham bomba ancha orqaga — o‘rmonzorga borib tushadi. 5. Yangi yil kechasi — nemislar mast-alast bo‘lib Rojdestvo bay­­rami qilayot­ganida hujumga o‘tdik! 6. Endi u rosmana raisga — Umar zakun­chiga aylangan edi. 7. Ochil akaning daftari ancha nariga — o‘tlar ustiga otilib ketgan, varaqlari ochilib, xira oydinda oqarib ko‘rinar­di. 8. Biz — er-xotin yog‘ zavodida ishlaymiz. 9. Qo‘zivoy hammani har yoqqa surib, uch-to‘rt qadam orqaga, Sherzod cho‘n­qayib o‘tirgan doska tomonga tisarildi. (O‘. Hoshimov)

Тayanch tushunchalar: ajratilgan bo‘lak, ma’noni ta’kidlash, ma’noni izohlash.
Berilgan maqolga mos hikoyat ayting, maqolning mazmunini izohlab bering.
Bilimsizlik kulfat keltiradi.


Savol va topshiriqlar

1. Ajratilgan aniqlovchili gaplarga misollar yozing.

2. Ajratilgan izohlovchili gaplarga adabiyot darsligi­dan 5 ta gap topib yozing.
3. Ajratilgan bo‘laklar qaysi xususiyati bilan uyushiq bo‘laklarga o‘xshaydi?
4. Ma’lum bir bo‘lak ma’nosini ta’kidlash, bo‘rt­ti­rish vazifasini bajaruvchi bo‘laklarga misollar kel­tiring.
5. Ma’lum bir bo‘lakning umumiy ma’nosini konkret­lash­tirish, tushu­narsiz ma’nosini tushuntirish vazi­fasini bajaruvchi bo‘laklarga misollar yozing.
6. Bir nomni boshqacha nomlash bilan hosil bo‘lgan bo‘lak­larga misollar ayting.
7. Ajratilgan bo‘laklarning nutqimizda nima ahamiya­ti bor?