O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

78-mashq. Berilgan matnni davom ettiring. Mustaqil to‘ldiruvchilarni aniqlang.

Non — bu mo‘jiza. Non — bu ilohiy ne’mat. Non — bu ona kabi muqaddasdir.

Ha, nonni ta’riflashga har qanday so‘z ojizlik qiladi. Non to‘g‘risida rejissorlar yuzlab filmlar yaratdilar. Uning shifobaxsh xususiyati haqida shifokorlar ilmiy asarlar yozdilar. Non haqida ertakchilar ajoyib rivoyat­lar-u ertaklar to‘qidilar...


79-mashq. Muhammad alayhissalomning quyida berilgan vasiyatlarini o‘qing, uning mag‘zini chaqing. Тo‘ldiruvchilarni topib, qanday vositalar orqali shakllanayotganini, uning turlarini ayting.

Namuna: Yo Ali, bir xurmoni (-ni) tirikligingda sadaqa qilishing, o‘lganingdan so‘ng sen uchun (-uchun) yuz tillani (-ni) sadaqa qilganlaridan (-dan ko‘ra) yaxshiroqdir.

— Yo Ali, ahmoqning uch alomati bordir. Olloh taoloning farmonlarini bajo keltirmas; behuda so‘zlarni ko‘p so‘zlar; bandalarning orqasidan g‘iybat qilar.

— Yo Ali, solih kishining alomati uchdir: ixlos birla toat qilar; gunoh ishlardan o‘zini tiyar; yomonlik qilganga yaxshilik qilar.
— Yo Ali, badkorning alomati uchdir: Olloh taoloning toatini esdan chiqarar; Ollohning bandalariga qo‘pollik, dag‘allik qilar; yaxshilik qilganga yomonlik qilar.
— Yo Ali, oliyhimmatlik, saxiylikning alomati uchdir: qasos olishga qodir bo‘la turib, avf etar; molining zakotini to‘la berar; mehmonni e’zoz-ikrom etar.
— Yo Ali, do‘stning alomati uchdir: o‘z nafsini do‘stiga fido qilar; molini unga bag‘ishlar; uning sirini asrab fosh etmas.
80-mashq. Rasm asosida akademik litseylar haqida matn tuzing. Matnda ishlatilgan gaplar ichidan to‘ldiruvchilarni aniqlab, ularni o‘zi bog‘langan so‘z bilan birga ko‘chirib yozing, ularga tavsif bering.
81-mashq. Nuqtalar o‘rniga quyidagi kelishik qo‘shimchalari va ko‘­mak­chilardan mosini qo‘ying. -ga, -da, -ning, -ni; qarab, tomon, yanglig‘, sari...

1. Netkay erdi o‘z otasi... o‘zi tosh otgan padarbezorilar... qo‘llari shol bo‘lsa?! 2. Koshkiydi, ozod qush... aylansam-u qoshingiz... uchib borsam, diydangiz yarasi..., dilingiz jarohati... malham bo‘lolsam! 3. Koshkiydi, hayotbaxsh shamol... boshingiz ustidagi qora bulutlar... quvolsam! 4. Qismat bu isnod-u uyat... ayni biz... boshimiz... solgan erkankim, shul zamon... tug‘ilganim... pushaymonda..., musibatli damlar... qulayotgan saltanat tojdori... — Sizga, Qiblagoh, qanot bo‘lolmaganim... ozurda va armondaman! 5. Dushmanlar Xorazm... bormoqdalar, chunki tuprog‘i ofatlar... bardoshli, el-ulusi sabr-qanoatli, jo‘mard, tili... Olloh kalomi, dili... iymon-e’tiqod quvvati bisyordir.

(E. Samandar)