O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

82-mashq. She’rni o‘qing, to‘ldiruvchilarni topib, ularni izohlang.


Olloh bergan farzandlarim

Sizni ko‘rsam, yayrar tilim,

Mehrim iyib, sayrar tilim,
Qalbga shodlik to‘lar lim-lim,
Olloh bergan farzandlarim...
Kimga Olloh davlat berdi,
Kimga obro‘, savlat berdi,
Menga Sizdek bir baxt berdi,
Olloh bergan farzandlarim...

Kimda boylik qator-qator,

Lekin sho‘rlik tirnoqqa zor,
Mening Sizdek boyligim bor,
Olloh bergan farzandlarim...

Yarab xalqning bir koriga,

Shukr qilib yo‘q-boriga,
Kirdi elning qatoriga,
Olloh bergan farzandlarim...

O‘tar bo‘lsin, yod qilguvchi,

Qabrim uzra dod solguvchi,
Chirog‘im yoqib qolguvchi,
Olloh bergan farzandlarim...

Halol bo‘lsin oshingiz-ey,

Baxtga to‘lib-toshingiz-ey,
Тoshdan bo‘lsin boshingiz-ey,
Olloh bergan farzandlarim...

(A. Sobirov)

83-mashq. O‘qing. Тo‘ldiruvchilarni toping. Qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanganligini aniqlang.


MeHnatsevarlik

Mehnat bilan suyagi qotgan, mehnat tufayli izzat-u hurmat ko‘rgan har bir ota-ona bolasining ham mehnat bilan yashashini, mehnat bilan el-yurt oldida sharaf topishini xohlaydi. Shu tufayli bolalarining kelajagini o‘ylab, ularni mushtumdek paytlaridan mehnatga o‘rgatadilar. Тo‘g‘ri tarbiyaning eng ta’sirli, eng samarali usuli ham shu, ammo ba’zi bolalar ro‘zg‘or ishlaridan ham bosh torta­dilar. Otalari yo onalariga shafqatsiz, berahm kishilarga, hatto quldor­larga qaraganday o‘qrayib, yeb yuborgilari kelguday bo‘lib qaraydilar. Malol kelib, qo‘l uchida qilgan ishlaridan ota-onalari norozi bo‘lishsa, uzr so‘rash o‘rniga to‘ng‘illab beradilar. Ota-ona bolalarining mehnatiga hamma vaqt ham muhtoj bo‘lavermas, lekin bolani yoshligidan ishga o‘rgatish, mehnatga ko‘niktirish zimmalaridagi burch ekanligi shunday yo‘l tutishga majbur qiladi.

Bilmaganini bilishni, o‘rgatilganini o‘rganishni xohlamagan kaltabin yoshlarga qarab shoir degan ekan:


Kimki o‘rganishni or bildi,
Har qadamda o‘zni xor bildi.
(M. Ismoiliy)


84-mashq. Uyga topshiriq. Тo‘ldiruvchi ishtirok etgan gaplar tuzib yozing yoki uni o‘qigan badiiy asaringizdan toping. Unda to‘ldiruvchilar: ot, olmosh, sifat, son, harakat nomi, sifatdosh, iboralar bilan ifodalansin.