|
2.6-rasm. Shnekli burg‘ilash uchun asboblar:
a—shnek: 1—xvostovik; 2—reborda; 3—quvur; 4 — mufta;
5 — pales; 6—fiksator; b—kolonkaviy shnek: 1—koronka; 2—kern
qabul qiluvchi gilza; 3—shnek korpusi.
638
6
6
5
4
3
2
1
1
4
0
0
7
a
A
1
2 3
B
4
B
B-B
A-A
5
6
3
2
b
1
45
Kolonkaviy shnekli burg‘ilash qovushqoq jinslarni (suglinok
va supes) burg‘ilashdagina ishlatilishi mumkin. Bu holda
kolonkaviy shnek ichidagi kern ishqalanish kuchi hisobiga saq-
lanib turadi.
Shnekli burg‘ilash uchun yengil olib yuriladigan, ko‘chma va
o‘ziyurar burg‘ilash qurilmalari ishlatiladi.
Yengil olib yuriladigan qurilmalar ÌÏ—1 (motopro-
bootbornik), Ä-10M, M-1 va KM-10 motoburlar diametrlari
50—1 00 mm, chuqurligi 7—10 metrgacha bo‘lgan g‘ovak va
bog‘langan jinslarni burg‘ilashda ishlatiladi. Qurilmalar tarkibiga
«Äðóæáà» motoarra dvigateli, reduktor va komplekt asboblari kiradi.
Motoburlarning massalari 12—32 kg ni tashkil etadi.
Kolonkaviy motobur KM-10 xizmat ko‘rsatuvchi personal-
larning mehnatini sezilarli darajada yengillashtiradi (2.7-rasm).
U aravacha 3 ga o‘rnatilgan aylantirgich 4 dan iborat bo‘lib, u
zanjirli mexanizmi yordamida stoyka 2 bo‘ylab harakatlanadi.
Stoykaning ostki qismi gruntga qoziq yordamida mahkamlanadi,
ustki qismi tiragich 6 bilan tutashtiriladi. Stoykaning yuqori
qismiga yetakchi yulduzga mexanizmning vali mahkamlangan.
Motobur KM-10 ishlagan paytda ishchiga ta’sir etuvchi reaktiv
burovchi moment va tebranishning oldini oladi, og‘irlik kuchini
berishni, snaryadni nari-beri surish va asbobni ko‘tarishni yengil-
lashtiradi. Qurilmaning massasi — 32 kg (shu jumladan, aylantirgich
2.7-rasm.
KM-10 motobur:
1—zanjirli uzatma; 2—tiklagich; 3—aravacha; 4—aylantirgich;
5—benzobak; 6—tiragich; 7—shtir; 8—benzinli dvigatel.
638
8
6
5
4
3
2
1
7
1
4
0
0
46
— 14 kg )ni tashkil etadi. Uning yordamida diametri 105 mm bo‘lgan,
chuqurligi 3 — 5 metrgacha va diametri 70 mm bo‘lgan, chuqurligi
10 metrgacha bo‘lgan quduqlarni burg‘ilash mumkin.
ÓÊÁ-12/25 rusumidagi ko‘chma burg‘ilash qurilmasi yum-
shoq va g‘ovak jinslarni shnekli usul bilan burg‘ilash uchun ko‘zda
tutilgan. Burg‘ilash diametrlari 70, 105 va 140 mm bo‘lganda
burg‘ilash chuqurligi o‘z navbatida 15, 10 va 5 metrni tashkil
etadi (2.8-rasm).
Qurilma ikki diapazonda asbobni aylantirish chastotasini
ta’minlovchi harakatlanuvchi aylantirgich, yo‘naltiruvchi rama
va suyanchiqdan hamda zanjirli uzatmaga ega bo‘lgan qo‘l
lebyodkasidan iborat. Maksimal pastga beradigan bosim 4 kN,
uzatish yo‘li 1200 mm ni tashkil etadi. «Äðóæáà-4» benzinda
ishlovchi dvigatelning quvvati — 2,95 kW.
Avtotransport bilan yurish imkoni bor joylarda qurilmaning
o‘ziyurar modifikatsiyasi ÓÊÁ-12/25C ni ishlatish mumkin.
Qurilma ÓÀÇ-469 Á rusumidagi avtomobil shassisiga joylashtirilgan.
2.8-rasm.
ÓÊÁ-12/25 burg‘ilash qurilmasi:
1—yulduzcha; 2—zanjir; 3—benzobak; 4—aylantirgich; 5—aravacha:
6—lebyodka; 7—lebyodka dastasi; 8—tiklagich; 9—tiragich;
10—rama; 11—sentrator; 12—g‘ildirak.
1
2
3
4 5
6
7
8
9
10
12 11
1320
47
ÓØÁ-16 shnekli burg‘ilash qurilmasi chuqurligi 80 metrgacha
va diametri 150 mm bo‘lgan quduqlarni burg‘ilash uchun mo‘ljal-
langan. Machtasining balandligi 9,5 m bo‘lib, ÇÈË—131 avtomo-
bili shassisiga joylashtirilgan. Qurilma boshqa joyga ko‘chirilganda
machta gorizontal holatga keltiriladi. Burg‘ilash qurilmasi katta
yurish yo‘liga (6,5 metrgacha) ega bo‘lgan harakatlanuvchi aylan-
tirgichga va ikki barabanli yuk ko‘taruvchanligi 25 kN bo‘lgan
lebyodkaga ega.
Gusenitsa yurish imkoniyatiga ega bo‘lgan shnekli bur-
g‘ilash qurilmalari (ÓØÁ-ÒM, ØÀÊ-4, ÓØ-27) diametri
102—222 mm, chuqurligi 80 metrgacha bo‘lgan quduqlarni
burg‘ilashni ta’minlaydi. Bu qurilmalarda uch va to‘rt tezlikka ega
bo‘lgan (70—460 ayl/min) harakatlantiruvchi aylantirgich o‘rna-
tilgan bo‘lib, uzatish yo‘li 1399—3250 mm va bosim berish
100 kN ni tashkil etadi.
Chiqib bo‘lmaydigan murakkab sharoitlarda qidiruv-kartirovkali
ishlarni bajarish uchun ÓÏÁ-100P — bo‘laklarga yengil ajraladigan
qurilma va o‘ziyurar ÓÏÁ-100 ÃÒ burg‘ilash qurilmasi ÃÒ-ÑM
gusenitsali transportyorga o‘rnatilgan.
ÓÏÁ-ÃÒ qurilmasining barcha uzellari (aylantirgich, bur-
g‘ilash snaryadini uzatish mexanizmi va machtani ko‘tarish)
gidravlik uzatmalar yordamida bajariladi, bu esa aylanish chas-
totasini bir tekis idora qilish va snaryadni asta-sekin uzatish
imkonini beradi.
Shnekli burg‘ilashning asosiy texnologik rejim parametrlari —
og‘irlik kuchi, shnekning aylanish chastotasi hisoblanadi. Og‘irlik
kuchining oshirilishi burg‘ilash tezligining oshishiga olib keladi.
Biroq bunda doloto bilan parchalangan jinslar hajmi shnekli
transportyor ish unumdorligidan oshmasligiga e’tiborni qaratish
kerak. Aks holda shneklarda jinslar tiqilib qolishi mumkin. Odatda,
yumshoq jinslarni burg‘ilashda og‘irlik kuchi 4,0 kN ni, qattiq
jinslarni burg‘ilashda og‘irlik kuchi 10 kN ni tashkil etadi.
Shnekning aylanish chastotasi 100—200 min
-1
atrofida bo‘lishi
kerak, uning kichik qiymati qovushqoq jinslarni burg‘ilash uchun
tegishlidir. Qattiq jinslarni burg‘ilashda shneklarning aylanish
chastotasi 80—120 min
-1
gacha kamaytiriladi. Quduqni yaxshilab
tozalash uchun burg‘ilash ishlari tugagach, snaryadni 200—300
min
-1
chastotada bir necha minut davomida aylantirib turish tavsiya
etiladi.
48
Agar quduqqa (3,3
8,3) 10
-5
m
3
/s miqdorida suv quyilsa,
jinslarning shnek bo‘ylab yuqoriga ko‘tarilishi yanada yaxshilanadi.
Qovushqoq jinslarni burg‘ilashda suv moylovchi modda sifatida
ta’sir etib, shnek bilan jins orasidagi ishqalanish kuchini kamayti-
radi, ya’ni jinslarning ko‘tarilish tezligi ortadi. Biroq zaboyga suv
faqat jinslar yomon ko‘tarilayotgandagina quyiladi, chunki suv
gruntlarni geologik o‘rganishni qiyinlashtiradi.
Shnekli burg‘ilashning ish unumdorligi turli kategoriyadagi
jinslar uchun 2.2-jadvalda keltirilgan.
2.2-jadval
Shnekni burg‘ilashda jinslar namunalarini quduq ustida ko‘ta-
rilayotgan jinslardan olish mumkin bo‘ladi, zaboydan esa
namunalar maxsus gruntonoslar yordamida olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
