O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Rahimov quduqlarni burg‘ilash

 CHUQUR  BO‘LMAGAN
QUDUQLARNI  BURG‘ILASH
 Geologiya-qidiruv ishlarini olib borishda, rangli va kamyob
metallarni  qidirishda,  qurilish  materiallarini  razvedka  qilishda,
seysmo-razvedka  va  muhandislik  geologiyasi  izlanishlarini  olib
borishda chuqurligi 50—100 m bo‘lgan quduqlar keng ishlatil-
moqda. Quduqlarning diametrlari burg‘ilash ishlarining maqsadi
va  ahamiyati,  olinadigan  namunalarning  massasi    va  obsadka
quvurlarining zaruratidan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Muhandislik-geologik izlanishlar olib borilganda diametri
26—200  mm,  kimyo  xomashyolari  va  qurilish  materiallarini
razvedka qilishda diametri 93—200 mm, oltin va platina sochma
konlarini razvedka qilishda diametri 150—200 mm va gidrogeologik
quduqlarni burg‘ilashda diametri 194—600 mm bo‘lgan quduqlar
burg‘ilanadi.
Yer  ustidan  kichik  chuqurliklarda  yotgan  tog‘  jinslari  turli
mexanik xususiyatlarga ega bo‘ladi. Shuning uchun ham chuqur
bo‘lmagan  quduqlarni burg‘ilash  uchun  turli  xildagi   burg‘ilash
stanoklari  ishlatiladi. Bu burg‘ilash stanoklari o‘zlarining jinslarni
parchalash usullari va burg‘ilash texnologiyalari bilan bir-biridan
farqlanadi.
Chuqur  bo‘lmagan  quduqlarni  burg‘ilashda,  asosan,  kichik
ichki bog‘lanishlarga ega bo‘lgan, ba’zi hollarda quduq devorlarini
obsadka quvurlari bilan mustahkamlash va buzilmagan strukturaga
ega bo‘lgan namunalar olish bilan bog‘liq bo‘lgan tog‘ jinslari tash-
kil etadi.  Bunday sharoitlarda yuvish suyuqligi  sirkulatsiyasiga  ega
bo‘lmagan burg‘ilash usullarini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Chuqur  bo‘lmagan  quduqlarni  qo‘l  usuli  bilan  burg‘ilash
mumkin. Hozirgi paytda chuqur bo‘lmagan quduqlarni burg‘ilash
mexanizatsiyalashtirilgan.
Burg‘ilanayotgan  jinslarning  fizik-mexanik  xususiyatlariga,
ularning chuqurligi va diametriga qarab quyidagi chuqur bo‘lmagan
quduqlarni burg‘ilashning mexanizatsiyalashgan usullari ishlatil-
moqda:  1)  zarba-kanatli;  2)  aylanma;  3)  tebranma;  4)  bosti-
rish;  5)  kombinatsiyali.

---

38