Organik kimyo

Mass-spektrometrlar. Moddaning ionlashgan zarralari (molekula, atomlari)ni massalari bo'yicha aniqlaydigan (ajratadigan) asboblar. Mass-spektrometrlarning yaratilishi magnit va elektr maydonlarining vakuumdagi ionlar dastasiga ko'rsatadigan tao'siriga asoslangan. Ishlash printsipiga ko'ra statik va dinamik mass-spektrometrlar bo'ladi. Statik mass-spektrometrlar ishlash printsipi o'zgarmas magnit va elektr maydonidagi ionlarni traektoriyasi m/e nisbatiga bog'liq (m - ion massasi, e - elektr zaryad). Dinamik mass-spektrometrlar esa, asosan ionlarning manbaadan kollektorgacha bo'lgan masofani o'tish vaqtiga yoki yoki o'zgaruvchan elektr va magnit maydonlardagi tebranish davriga asoslanadi. Qayd qilish uslubiga ko'ra mass-spektrometrlar ionlar dastasini fotografik qayd qiluvchi mass-spektrograflarga va ion tokini elektr asboblar bilan qayd qiluvchi mass-spektrometrlarga bo'linadi.

Yuksak chastotalar texnikasining taraqqiyoti tufayli dinamik mass-spektrometrlar konstruktsiyasi sodda, ixcham, parametrlari esa ko'pgina amaliy masalalarni echishga qulay qilib ishlab chiqarilmoqda.

Mass-spektrometrlarda shuningdek tekshirilayotgan gazsimon moddani ion manbaiga o'tkazuvchi qurilma, vakuum manometrlar sistemasi, ion tutqichlar, ion manbai va 10^-7, 10^-9 mm sim. ust. bosimini vujudga keltiruvchi vakuum nasoslar bo'ladi. Mass-spektrometrlarning ion manbai, analizator va ion toki kuchaytirgichlariturg'un tok manbaiga ulanadi.

Mass-spektrometrlarning asosiy xarakte-ristikasi: D_M - massalar dispersiyasi, yao'ni  DM =M ∆X / ∆M

D_M , asosan, 1 mm masofada ionlar dastasi massasining 1 % o'zgarishi (M/DM)ni aniqlaydi. A - mass-spektrometrning ajrata olish kuchi. Bu kattalik massalari M₁ va M₂ deyarli teng (minimal massa farqi D_M) teng bo'lgan ionlar birdek qayd qilinmasligini bildiradi, yao'ni A =M0 / M1 – M2 = M0 / ∆M

(M₀ - doimiy kattalik). Mass-spektrometrning sezish qobiliyati, yao'ni mass-spektrometrda qayd qilinadigan izotopning minimal miqdori xam muxim xarakteristika xisoblanadi.