Estetika rashidova mashhura

ESTETIKA

RaSHIDOVA MASHHURA

ZAMONAVIY SHAHARSOZLIK ESTETIKASI

ABDUVALIYEV OYATILLOH

REJA:

• “Estetika” fanining obyekti va falsafiy mohiyati.
• Shaharsozlik (shahar qurish) — meʼmorlikning yirik sohasi .
• Zamonaviy shaharsozlik estetikasi.
• O’zbekistonning Mustaqilligidan keyingi shaharsozlikdagi beqiyos o‘zgarishlar.

ESTETIKA

Estetika so‘zi yunoncha «estezis» so‘zidan olingan bo‘lib, «sezish», «his qilish qobiliyati» ma’nosini bildiradi.

Bu fan – insonning voqelikka estetik munosabatlari va insoniyat badiiy rivojining umumiy qonun-qoidalari haqidagi fan.

Uzoq vaqt bu fan «Go‘zallik falsafasi» deb ta’riflab kelingan. Lekin hozirgi davrda „Estetika" fanini bunday ta’riflab bo‘lmaydi, chunki «go‘zallik»ning o‘zi „Estetika"ga tegishli tushunchalardan biriga aylanib qoldi.

Birinchi marta estetika so‘zini fanning nomi sifatida olmon faylasufi Aleksandr Baumgarten (1714-1762) “Poetika” asarining ba’zi bir masalalari to‘g‘risida falsafiy mulohazalar” kitobida ishlatgan (1735 yil).

ESTETIKA

Dastlabki estetik ta’limotlar quldorlik jamiyati davrida – Sharq mamlakatlari (Misr, Bobil, Hindiston, Xitoy, Eron va Turon)da vujudga kelib, qadimgi Yunonistonda, ayniqsa, Aflotun, Arastu, Suqrot asarlarida, qadimgi Rimda Lukretsiy Kar, Goratsiy va boshqalarning tadqiqotlarida rivojlantirildi.

XVIII asrning ikkinchi yarmidan mustaqil fan sifatida shakllana boshladi. „Estetika" so‘zi ko‘pincha narsa va hodisalarning rang-tusi va shaklidagi mukammallik, mutanosiblik, latofat ma’nolari majmui sifatida ham qo‘llaniladi.

Mazkur tushuncha kishilarning yaxshi fe’l-atvori, muomalasi, nutqi, did bilan kiyinishini anglatadi yoki tabiatdagi go‘zallikni ham bildiradi.

ESTETIKA

Estetika so‘zi ba’zan «nafosat» tushunchasi bilan baravar ishlatiladi.

San’atda ham estetika bir qancha ma’nolarda qo‘llaniladi.