Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

2
, –NH
2
, –
COOH
guruxlari bilan ta’sirda bo’ladi. 
Bu chegaralar o’ta yuqori talablar bo’lishi mumkin. Lekin Grinyar reaktividan 
foydalanish ko’plab kombinatsiyalarning mavjudligini keltirib chiqargani uchun ham qimmatli 
birikma hisoblanadi. 
Spirtlarning reaksiyalari. OH-guruhi kimyosi
Spirtlarning kimyoviy xususiyatlari ulardagi funktsional gurux 
– OH 
gidroksil guruxining 
mavjudligi bilan belgilanadi. Spirtlar kimyosini o’rganish bilan gidroksil guruxi mavjud bo’lishi 
mumkin bo’lgan barcha birikmalarning kimyoviy xususiyatlarini o’rganamiz; qisman bo’lsada 
oksigalogenidlar, oksikislotalar, oksialdegidlar va ular qanday kimyoviy xususiyatlar namoyon 
qilishi mumkinligi bilan tanishamiz. 
Spirtlarning reaksiyalarida ikki bog’lardan biri, 
C – OH
dan –
OH –
guruxining ajralishi 
yoki 
O – H
dagi bog’ning uzulishini kuzatish mumkin. Bunday reaksiyalar almashinish, 
eliminirlanish va boshqa reaksiyalar bo’lishi mumkin. 
R 
ning tuzilishidagi farqlar Reaksion qobiliyatlardagi farqlar bo’lib, ba’zi hollarda 
reaksiya yo’nalishiga ta’sir etishi mumkin. Spirtlarning bunday reaksiyalarini quyida batafsil 
ko’rib chiqamiz. 
HX 
ning reaksion qobiliyati:
HJ > HBr > HCl 
ROH 
ning reaksion qobiliyati:
allil, benzil > uchlamch > ikkilamchi > birlamchi
SPIRTLARNING REAKSIYALARI 
C OH bog’ uzulishi 
R OH 
1. Galogenvodorodlar bilan reaksiyalari 
ROH + HX 
RX + HOH 
R
 qayta guruhlanishi mumkin