Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

o’tish holati 
CH
3
CH CH
2 
H – B – H 
H
δ
+ 
δ
 – 
δ
+ 

---

245 
Ikkala formulada ham funktsional gurux karbonil guruxi >C=O bo’lib, ularning kimyoviy 
xususiyatlari juda o’xshash. Uglerod-uglerod qo’shbog’ga o’xshash karbonil guruxi to’yinmagan 
hisoblanib, birikish reaksiyalaridan biri Grinyar reaktivining birikishidir. 
Uglerod-kislorod qo’shbog’ elektromanfiyligi turlicha bo’lgan atomlarni bog’lab turgani 
uchun, elektronlar teng taqsimlangan deya taxmin qilish mumkin emas; ayni holda π-elektronlar 
buluti elektromanfiy atom – kislorod tomonga kuchli siljigan. Nosimmetrik reagentga birikish 
mexanizmidan qaytiy nazar, nukleofil markaz (asos) uglerod atomi bilan, elektrofil markazi esa 
(kislota) – kislorod atomi bilan bog’ hosil qiladi.
Grinyar reaktividagi uglerod – magniy bog’ kuchli qutblangan, bunda uglerod atomining 
elektromanfiy magniyga nisbatan katta. Shuning uchun, karbonil guruxiga birikish natijasida 
organik gurux uglerod bilan, magniy esa kislorod bilan bog’ hosil qiladi. Mahsulot kuchsiz 
kislota – spirtning magniyli tuzi hisoblanib, kuchliroq kislota – suv ta’sirida oson spirt hosil 
qiladi. 
Reaksiyada hosil bo’lgan 
Mg(OH)X
jelatinasimon modda bo’lib, jarayondan ajratib olish 
qiyin, shuning uchun suv o’rnida suyultirilgan mineral kislotalardan (
HCl, H
2
SO
4
) foydalaniladi 
(kislotalar ta’sirida magniyning suvda eriydigan tuzlari hosil bo’ladi). 
Grinyar sintezi mahsulotlari. 
Grinyar sintezi orqali hosil qilinuvchi spirtning tabiati, 
dastlabki xom ashyo – karbonilli birikmaning tabiati bilan bog’liq: formaldegiddan