Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

CH
3
COCH
3
aralashmasi hosil 
bo’ladi. Bu jarayon birinchi jahon urushi vaqtida Xaim Veytsman (Manchester universiteti) 
tomonidan kashf qilingan, daslab atseton olish uchun foydalanilgan (atsetondan tutunsiz porox 
olishda foydalanilar edi); butil spirti qo’shimcha mahsulot hisoblanib, ko’p holatlarda tashlab 
yuborilgan. Urushdan so’ng avtomobil sanoati uchun lok kimyosining rivojlanishi butil spirtini 
atsetonga nisbatan qimmatliroq mahsulotga aylantirdi, atseton esa endi qo’shimcha mahsulotga 
aylandi. Hozirda har ikkala mahsulot ham organik sintezda katta ahamiyatga ega.
Alkilgalogenidlarning gidrolizi.
n-Pentan va izopentan aralashmasi dastlab xlorlanib, 
so’ng gidrolizga uchratilsa, beshta izomer pentil spirtlarining aralashmasi hosil bo’ladi. Bu 
aralashma aksariyat hollarda erituvchi sifatida ishlatiladi. Aralashmadagi 1-pentanol eng yuqori 
xaroratda qaynaydigan izomer hisoblanib, xaydash usuli bilan ajratilishi mumkin. 
Metil spirti sintezi. 
Ko’pchilik sinf birikmalarining dastlabki vakili sintezida 
kuzatilganidek, spirtlarning dastlabki vakili metil spirti ham boshqa spirtlarni olinish usullaridan 
farq qiluvchi – noorganik mahsulotlardan olinadi. Uglerod oksidi va vodorod 350 – 400°S da 
ba’zi metall oksidlari saqlovchi katalizator yuzasidan o’tkazilib metil spirti hosil qilinadi. 
Metanol zaxarli, uni istemol qilish, bug’lari bilan nafas olish yoki teri bilan ta’sirda 
bo’lishi (uzoq muddat) ko’rish qobiliyatini yo’qolishiga yoki o’limga olib keladi. 
Aldol kondensatlanish.
Yuqorida kuzatgan usullarimiz aksariyat oddiy va dastlabki 
spirtlarni olishda qo’llaniladi. Murakkab spirtlar sanoat miqyosida aldol kondensatlanish orqali 
aldegid va ketonlardan olinadi; bu usul bilan karbonilli birikmalar mavzusida batafsil tanishib 
o’tamiz. 
CO + 2H